Wednesday, 23 March 2022

विचार मंथन -2-- Clutter

 || श्री स्वामी समर्थ ||



घर म्हंटले कि अडगळ आलीच. कधी न कधीतरी एखादी वस्तू लागतेच जसे मेणबत्ती ,कंदील . ह्या गोष्टी रोज लागत नाहीत पण दिवे गेले तर ह्यांना अनन्य साधारण महत्व प्राप्त होते आणि त्या वस्तू मिळाल्या नाहीत तर आपण घर डोक्यावर घेतो म्हणून त्या हव्यात . असेच हे हवे ते हवे म्हणून आपल्या घरात “ Clutter “ साठत जाते. अनेकदा खूप महागाईच्या गोष्टी आपण हौसेने खरेदी केलेल्या असतात त्या टाकून देणे जीवावर येते . अनेक गोष्टीत आपला जीव गुंतलेला असतो जसे आजीची गोधडी , खास मैत्रिणीने दिलेला बटवा ,घरातील पिढीजात अनेक वस्तू . 

पूर्वीच्या काळी एकत्र कुटुंब व्यवस्था होती आणि वास्तू हि मोठ्या असत त्यामुळे माजघर , बैठकीची खोली , अडगळीची खोली , न्हाणीघर अशी घरांची रचनाच असे. त्यावेळी नको असणार्या पण कधीतरी लागणाऱ्या वस्तूंची रवानगी अडगळीच्या खोलीत होत असे. आता शहरात माणसाला राहायला जागा नसते तिथे हि अडगळ ठेवणार कुठे हा यक्ष प्रश्न निर्माण होतो. 

वास्तू शास्त्रा प्रमाणे  6 महिने एखादी वस्तू वापरली नाही तर ती फेकून द्यावी नाहीतर वास्तू दोष निर्माण होतो.  त्याचसोबत घरात बंद पडलेल्या वस्तू जसे बंद घड्याळे , बंद पडलेली विजेची उपकरणे, टाईपरायटर अश्या वस्तू एकतर चालू करून ठेवा आणि वापरा किंवा सरळ फेकून द्या , नाहीतर ह्या  वस्तूच Clutter निर्माण करतात .

राहत्या घरात जो प्रकार नेमका तोच आपल्या मनात सुद्धा असतो. आपले मन हे असंख्य आठवणींचे आणि विचारांचे जणू आगर असते. चांगल्या वाईट अगणित आठवणी अगदी तश्याच्या तश्या तिथे असतात . सुख आणि दुक्खाचे क्षण आयुष्यात फेर धरून असतात . चांगल्या आठवणी पुन्हापुन्हा सौख्य प्रदान करतात पण वाईट क्षण भूतकाळात घेऊन जातात म्हणूनच अश्या स्मृतींना उजाळा देणे नकोच वाटते . बरेचदा ह्या आठवणींचे Clutter तयार होते आणि आपण वर्तमानातील आनंदाला आपण पारखे  होतो. म्हणूनच जशी घराची साफसफाई करणे आवश्यक असते तसेच वेळोवेळी मनातील विचारांची अडगळ दूर करणे तितकेच गरजेचे असते . डोक्यात आणि मनात काहीही ठेवायचे नाही ,विसरून जायचे सगळे , माफ करून टाकायचे सगळे , वाईट विचार आले कि लगेच कट करायचे हे सर्व सांगणे सोपे असते .पण प्रत्यक्ष्यात तितकेच अवघड . पण तरीही जाणीवपूर्वक ते केले पाहिजे म्हणजे मग तू मला 10 वर्षापूर्वी असे बोलला होतास अशी विधाने ऐकायला येणार नाहीत. 

आठवणी आपली पाठ सोडत नाहीत . कुठले विचार मनात ठेवायचे आणि कुठल्या विचारांना  तिलांजली द्यायची हा आपला Choice असायला हवा , हो ना? मनातले हे विचार जर आपल्याला त्रासदायक ठरत असतील ,आजारपण देत असतील तर हवेतच कश्याला ते आपल्या आसपास ? त्या विचारांना  दूर सारून मनात नवीन सकारात्मक विचारांसाठी जागा केली पाहिजे. 

वर्षानुवर्षे आपण एकाच पठडीत जगत असतो , तोच रस्ता तीच माणसे ,सगळ तेच असते .त्यामुळे मनातील विचार सुद्धा ह्याच विषचक्रात अडकत जातात . मन हे चंचल आहे. माणूस सतत कसला न कसला तरी विचार करतच असतो . आपले विचार आपल्याला घडवत असतात . मनाचे प्रतिबिंब चेहऱ्यावर दिसते म्हणतात ते खोटे नाहीच . जो भूतकाळात रमला तो भविष्य घडवू शकत नाही म्हणूनच मनात हि अडगळ जमा करून द्यायची नाही . 

आयुष्यात काहीही झाले तरी Show Must Go On . मनातली विचारांची वादळे कधी कधी उग्र स्वरूप धारण करतात आणि आपल्या तब्येतीवर त्याचा खोलवर परिणाम होतो. मन आजारी पडले कि मग शरीर सुद्धा आजारी पडते . ह्या सर्वामुळे आपला Aura सुद्धा बिघडत जातो , आत्मविश्वास कमी होतो , जगायची जिद्द सुद्धा ,म्हणूनच मनातली हि अडगळ दूर करा ...आत्ताचा क्षण हा Inevitable आहे तोच सर्वार्थाने उपभोगणे हेच आपल्या हातात आहे आणि तेच करणे हितावह आहे. 

चला तर मग  घरातल्या नको असलेल्या  वस्तू आणि मनातील नको असणारे विचार दूर सारून , मोकळ्या आकाशाखाली मनसोक्त , आनंदी मनाने नवीन वर्षाच्या स्वागतास सिद्ध होवुया .

सौ. अस्मिता दीक्षित 

संपर्क : 8104639230  







 


Friday, 4 March 2022

हव्यास ( Desire ) विचारमंथन - भाग 3

 || श्री स्वामी समर्थ ||



रोजच्या जीवनात जरा आजूबाजूला नजर टाकली तर दिसून येते कि प्रत्येक जण काहीना काही मिळवायच्याच मागे आहे. मनाची शांतता कुठेतरी हरवून सतत काहीना काही शोधत ,जीवाच्या आकांताने कश्याच्यातरी मागे सतत पळत आहे. नक्की काय आणि किती मिळवायचे असते माणसाला. किबहुना उभ्या आयुष्यात एका जीवाला लागते तरी काय आणि किती ?  आपण काहीच घेऊन आलो नाही आणि इथून काही नेणारही नाही हे सर्व अगदी सूर्य प्रकाशा इतके स्पष्ट असूनही मिळवायची आसक्ती काही थांबत नाही .  आज एक गाडी आली कि काही दिवसांनी दुसरी  मग तिसरी . आपण कधी विचार केला तर समजेल एका देहाला कीती कपडे , चपला , घड्याळे , सौंदर्य प्रसाधने एक ना दोन अश्या किती अनगिनत गोष्टी आहेत ज्या हव्यासापोटी आपण घरात आणून ठेवल्या आहेत आणि आता त्याची नुसती अडगळ झाली आहे. दिवसागणिक घरातील क्लटर वाढतंय पण आपला  जमवण्याचा हव्यास संपता संपत नाही .

मुंबई पुण्यासारख्या प्रगत शहरात आता सर्व काही हाकेच्या अंतरावर मिळते . सोशल मिडीया वरील आपला वावर त्यातील मोहात टाकणाऱ्या असंख्य जाहिराती आपल्या मनाला भुरळ पाडतात . मग नको असणार्या गोष्टी सुद्धा विकत घेतल्या जातात  कधी गरजेसाठी तर कधी दिखाव्यासाठी . माणूस एकदा ह्या विष चक्रात सापडला कि मग ह्या So Call Online Shopping च्या क्रेझ मधून आपण सहजासहजी बाहेर येऊ शकत नाही . माणसाने आपली गरज ओळखली पाहिजे आणि अंथरूण पाहूनच हातपाय पसरले पाहिजे हे कटू सत्य आहे.  कधी कधी कुणाला तरी दाखवायला म्हणून किंवा कुणीतरी एखादी वस्तू घेतली मग मी पण त्याही पेक्षा अधिक किमतीची घेणार ..कश्यासाठी ? कुणाला दाखवायचे आहे हे सर्व ? हा हव्यास कधीतरी अंगलट सुद्धा येऊ  शकतो. श्री स्वामी समर्थांनी सुद्धा म्हंटले आहे कि हव्यास म्हणजे अग्नीत तुपाची धार . कश्यासाठी हे सतत सगळे जमवायचे ? किती आणि कुणासाठी ? हे सर्व न संपणारे आहे . कुठे थांबायचे हे माणसाला समजले तर तो अधिक सुखी होईल. आपल्या गरजा सीमीत ठेवा हे सांगायला करोनाला सुद्धा यावे लागले आहे . आता निदान त्यावरून तरी आपण शहाणे झालो पाहिजे नाहीतर सर्वनाश कुणीही थांबऊ शकणार नाही  हे नक्कीच . 

मोठेपणा ,मानमरातब , हायफाय संस्कृती , दिखाऊपणाची हौस ,श्रीमंतीचे प्रदर्शन करताना आपण स्वतःचे खरे अस्तित्व सुद्धा विसरून जातो. ह्या शोऑफ करण्याच्या नादात आपण साधे सोपे सहज सुंदर आयुष्य जगणे सुद्धा विसरून जातो .ह्या खोल गर्तेतून मग मनाला वाटले तरी बाहेर येऊ शकत नाही . कधी कधी तर  परतीचा मार्ग सुद्धा बंद होतो . म्हणूनच आपण वेळीच सावरले पाहिजे. उठसुठ प्रत्येक गोष्टीतील हव्यास सीमित ठेवला पाहिजे.  

एकामागून एक प्रॉपर्टी ,जमीन विकत घेणे ,नको तितका पसारा वाढवणे आणि मग त्यातून नकळत आलेला अहंकार जोपासणे . आज  समाजातील अनेक दुर्लक्षित घटकांसाठी जसे कुष्ठरोगी  किंवा मतीमंद मुले , वृद्धाश्रम ,अंधशाळा अनेक स्थरांतून मदतीचे हात पुढे येत आहेत . उगीचच एकामागून एक घरे किंवा गाड्या विकत घेत भौतिक सुखाचा उद्रेक करण्यापेक्षा आपण अथक परिश्रमाने मिळवलेल्या लक्ष्मीचा अश्या संस्थांसाठी , अनेक गरजू विद्यार्थ्यांना त्यांच्या पायावर उभे करण्यासाठी उपयोग केला तर ते पुण्याचे काम ठरेल नाही का?  आपली हौस मौज करू नये असे अजिबात नाही पण एका मर्यादेपर्यंतच. आपल्या संपत्तीचा विनियोग अश्या सेवाभावी कामातून केला तर अध्यात्मिक सेवा ,पुण्याचे काम  घडेल. हेच पुण्य शेवटच्या क्षणी आणि पुढील जन्मी सुद्धा उपयोगी येयील हे निर्विवाद सत्य आहे.

प्रत्येकाचे जीवन वेगळे आहे त्यामुळे कुणाच्या आयुष्याशी तुलना करणे अर्थहीन आहे. तुलना केली कि मग न संपणारी भौतिक सुखाची लालसा मागे लागते . म्हणूनच प्रत्येकाने आपली समाधानाची व्याख्या ठरवली पाहिजे .व्यर्थ गोष्टींच्या मागे धावणे निरर्थक वेळ घालवण्यासारखेच  आहे. हि जीवघेणी स्पर्धा कश्यासाठी हा प्रश्न कधीतरी आपण स्वतःला मनापासून विचारला तर त्याचे उत्तर आपल्याला मिळेलच . दुसर्याच्या आयुष्याशी अकारण केलेली तुलना आपल्याला फार खुजे करते , आपल्याच नजरेतून आपल्याला कमी करते . आपण स्वतःला फार लहान समजायला लागतो आणि अकारण दुक्ख ओढवून घेतो.  आपल्या  पूर्व संचीताप्रमाणे मिळालेला हा जन्म आहे तो सार्थकी लावणे हेच आपले कर्म आहे. जीवनातील प्रत्येक क्षण भरभरून जगता जगता जीवनाचा सोहळा कधी होतो ते आपले आपल्यालाच समजत नाही .

करोनाने गेली दोन वर्ष आपल्या आयुष्याची सगळी गणितच बदलून टाकली . प्रत्येक वळणावर नवीन आव्हाने आहेत आणि प्रत्येक दिवस सारखा नाही हेच तर त्याला सुचवायचे नसेल का ? जीवनात किती चढ उतार आहेत . पैशाचा ओघ सुद्धा सतत कायम नसतो त्यामुळे अनाठायी खोट्या दिखाव्यासाठी केलेले खर्च अंगलट येवू शकतात  आणि म्हणूनच कुठे थांबायचे ते समजले पाहिजे. हव्यास टाळता आला पाहिजे .कारण हव्यास आपल्या आनंदाला ओहोटी लावतो. शेवटी आहे तेच गोड वाटायला लागते .  तात्पर्य काय तर समाधानाची व्याख्या आपण ठरवली पाहिजे आणि समाधानाने आलेला प्रत्येक क्षण आनंदाने उपभोगला पाहिजे .

ज्योतिष शास्त्राचा विचार करता पत्रिकेतील शुक्र हा भौतिक, ऐहिक सुखाचा कारक आणि हव्यास वाढवणारा राहू . राहू प्रलोभनात फसवतो . मनुष्य जन्माचे महत्वाचे कारण “ Desire “ हेच आहे. कुठलीतरी इच्छा अपूर्ण राहिली म्हणून ती पूर्ण करण्यासाठीच आपण पुन्हा पुन्हा जन्म घेत असतो . पुनरपि जननं ,पुनरपि मरणं. 

सौ अस्मिता दीक्षित 

संपर्क : 8104639230

फेसबुक पेज : @yashasweejyotish