And Now, Yoga

|| श्री स्वामी समर्थ ||

महर्षी पतंजली ह्यांच्या योगसूत्र सांगणार्या “ Atha-Yoganusasanum ” मध्ये पहिलीच ओळ आहे ...And Now , Yoga.

योग, प्राणायाम हे शब्द आज नवीन नाहीत .हजारो वर्षांपासून आपल्याकडे योग प्रचलित आहे. आजच्या अत्यंत तणावयुक्त जीवनशैलीला “ योग ” हे एक वरदान ठरले आहे. पाश्चिमात्य देशातून अनेक अभ्यासक योगाचा अभ्यास करण्यासाठी भारतात येतात.योगाचे महत्व आज संपूर्ण विश्वाने मान्य केले आहे आणि योगाचा प्रसार अखंड विश्वात जोमाने होत आहे .

भूतकाळात जे झाले ते बदलता येणार नाही आणि भविष्य आपल्याला माहित नाही त्यामुळे सगळ्यात महत्वाचा आहे तो आत्ताचा क्षण आणि तोच क्षण आनंदाने कसा जगायचा ते आपल्याला शिकवणारे शास्त्र म्हणजे “ योग ”. योग हि एक जीवनशैली आहे .

आपल्याला कुठलाच आजार नाही म्हणजे आपण आरोग्यसंपन्न आहोत असे नाही. शारीरिक , मानसिक ,सामाजिक आणि अध्यात्मिक सुस्थितींचा अनुभव घेणे म्हणजे “आरोग्य ". 

शरीर , बुद्धी आणि मनाचे आपल्या आत्म्याशी जोडणे जाणे म्हणजेच “योग”. आपले कुटुंबाशी , समाजाशी ,राष्ट्राशी आणि संपूर्ण सृष्टीशी जोडणे जाणे म्हणजे “ योग ” अशीही एक व्याख्या महर्षी पतंजली ह्यांनी सांगितली आहे. 

आपले जीवन शारीरिक आणि मानसिक , बौद्धिक दृष्टीने संतुलित करण्यासाठी योग अत्यंत महत्वाची भूमिका बजावतो. योग केल्याने जीवनाकडे पाहण्याचा आपला दृष्टीकोन बदलतो, सकारात्मकता वाढते आणि एक संतुलित व्यक्तिमत्व तयार होते .महामुनी पतंजली ह्यांनी ह्यास अष्टांग योग म्हंटले आहे . ह्यातील महत्वाचा भाग म्हणजे हि सर्व अंगे एकाच वेळी एकमेकांशी जोडली गेली आहेत .
योग साधनेबद्दल अनेक पुस्तके उपलब्ध आहेत तसेच आज शास्त्रीय पद्धतीने योग शिकवण्यासाठी अनेक शिबिरेही आहेत .

कुठलीही पुस्तके बघून योगासने करणे अत्यंत चुकीचे ठरू शकते . अत्यंत शास्त्रशुद्ध पद्धतीने योग शिकणे गरजेचे असते .

सुरवातीला सहज सोपी काही आसने करून योगाभ्यासाला सुरवात करावी. आसने खूप आहेत पण आपल्या क्षमतेप्रमाणे आणि गरजेप्रमाणे आसने करावीत. आसनांची शरीरास सवय झाली कि प्राणायामाचा अभ्यास करावा .आसनाने सिद्ध झालेलं शरीर प्राणायामामुळे अधिक कार्यक्षम होते .प्राणायामामुळे शरीर आणि शरीरातील नाड्या शुद्ध होतात तसेच  भावनात्मक समतोल राहण्यास मदत होते 
.
मला स्वतःला आलेला अनुभव आपल्यासोबत शेअर करण्यासाठी हा लेखनप्रपंच. आपल्याकडे lockdown सुरु झाले आणि आपण सगळे बघता बघता घरात अगदी बंदिस्त होवून गेलो , हे इतके अचानक झाले कि आपल्याला ह्या परिस्थितीशी मिळतेजुळते घ्यायला थोडा काळ नक्कीच लागला. मी रोज पहाटे ५ वाजता चालायला जाते  तेही ह्यामुळे बंद झाले आणि मनाची चिडचिड सुरु झाली. चालणे होत नसल्याने काहीतरी चुकल्यासारखे वाटू लागले . एक आठवडा गेला  तेव्हा जाणवले कि फारच मरगळ आली आहे, उदास वाटत आहे आणि कश्यातच आनंद वाटत  नाही आहे. त्यात रोज TV वर दिसणाऱ्या सर्व नकारात्मक बातम्या ह्यामुळे संपूर्ण विश्वातली सकारात्मकताच नष्ट झाली आहे कि काय असे वाटू लागले .

मग ठरवले कि आपल्या जीवनपद्धतीत बदल करायचा . रोज करतो त्या आसनांमध्ये अधिक वेळ द्यायचा . चालायला मिळत नाही म्हणून काय झाले अन्य योगाभ्यास वाढवायचा .मी रोज सकाळी ७ आणि दुपारी ४ हि वेळ निश्चित केली आणि ठरल्याप्रमाणे आसने आणि प्राणायाम करू लागले. सर्वात जास्ती वेळ मी ध्यानास देवू लागले .आजवर इतका वेळ मला मिळत नव्हता पण आता मिळालेला वेळ सत्कारणी लागत होता .

मंडळी आपण तासनतास फोनवर बोलू शकतो , सिनेमा पाहू शकतो पण ध्यान करायचे म्हंटले तर आपण २ मिनिटेही एका जागी स्थिर राहू शकत नाही हे तुम्ही अनुभवले असेल. पण जी गोष्ट जितकी कठीण त्याचे फायदेही तितकेच जास्ती असतात.

मी माझी ठरलेली नित्याची आसने करत राहिले . त्यात अजिबात बदल केला नाही आणि संपूर्ण लक्ष ध्यानावर केंद्रित केले. सुरवातीला मनात असंख्य विचारांची गर्दी होवू लागली . कपाळावर आठ्या जसे काही मला कुणी शिक्षाच केली आहे. मनात स्वतःशीच द्वंद्व . कुकर लावायचा आहे , आता काय बाई नाही आपल्यालाच करायचे आहे सर्व, भाजी मिळेल का बाहेर ,पण जाणार कसे ..हे सर्व कधी थांबणार ..एक न दोन अनेक विचार मनात थैमान घालत होते पण मी निश्चय केला होता त्या प्रमाणे हे विचार आले तरी शांतपणे ध्यानावर संपूर्ण लक्ष ठेवले. हळूहळू त्यातील कालावधी वाढवला , मनातील विचार हळूहळू कमी होत गेले आणि त्याचा प्रचंड सकारात्मक परिणाम मला जाणवू लागला. ह्या आधीही मी ध्यान करत असे पण त्यास खूप वेळ देता येत नसे . आज lokdown मुळे ध्यानासाठी वेळ देता येवू लागला आणि त्याची गोडी लागली .प्रचीतीविना भक्ती नाही तसेच कुठल्याही गोष्टीचे  चांगले परिणाम दिसू लागले कि आपल्याला त्यात आनंद वाटू लागतो. आज जवळजवळ ३ महिने मी हा अभ्यास करत आहे आणि आज माझे आयुष्य बदलून गेले आहे हे मला प्रकर्षाने जाणवत आहे. योगाभ्यास , साधना मला एका वेगळ्याच उंचीवर घेवून गेली आहे हा आनंद मी अंतर्यामी अनुभवते आहे .

ध्यानामुळे मला शांत वाटत आहे, दिवसभर उर्जा टिकून राहते आणि ताजेतवाने वाटते . शरीर आणि मन दोन्ही हलके झाले आहे. वजन कमी झाले आहे एक संपूर्ण सृष्टी आपल्यात समावल्याचा अद्भुत,अद्वितीय आनंद मी अनुभवते आहे. 

आपण सतत बाह्य जगाकडे पाहत असतो आणि त्यातूनच मानसिक शारीरिक ताण घेत असतो . पण कधीही आपण आपल्या मनात आपल्या आतमध्ये डोकावून पाहताच नाही . जो आनंद आणि मनाची शांतता आपण बाहेर शोधात असतो ती तर खरी आपल्या आतच असते पण नेमके त्याकडे आपण दुर्लक्ष्य करतो .

मंडळी गेल्या ३ महिन्यात माझी मला मी नव्याने भेटत गेले . योगासन तर करावीत पण ध्यान केल्याचे अनेकविध फायदे आहेत जे आपले जीवन एका वेगळ्याच उंचीवर नेवून ठेवतात , किती संकटे आली तरी आपण शांतपणे त्यातून न डगमगता मार्ग काढू शकतो ,कुठल्याही गोष्टीचा अतिरेक होण्यापासून आपण दूर राहतो , चटकन येणारा राग काबूत येतो ,आपल्या भावनांवर विजय मिळवतो असे अनेक ध्यानाचे परिणाम आपल्याला जाणवल्याशिवाय राहणार नाहीत . आज ह्या योग दिवसाचे औचित्य साधून मला माझा हा अनुभव आपल्यासोबत शेअर करावासा वाटला.

योग आणि ध्यानधारणा कुणीहि करू शकतो त्याला वयाची अट नाही पण प्रबळ इच्छाशक्ती मात्र हवी...
तसेच तुम्ही जी आसने निवडाल त्यात सातत्य असायला हवे . आज हि ४ केली मग उद्या दुसरी असे नको . ऑमकार साधना , अनुलोम विलोम , कपालभाती , सिंह मुद्रा , भ्रामरी, वक्रासन ,पवनमुक्तासन ,हलासन हि आसने वर सांगितल्याप्रमाणे योग शिक्षकाकडून शिकून घ्यावीन आणि मगच करावीत . आपल्याला काही आजार असतील तर शिक्षक त्यानुसार आपल्याला आसने सुचवू शकतात. ह्यात कुणालाही कॉपी करायला अजिबात जावू नये. प्रत्येकाची शारीरिक क्षमताही वेगळी असते त्यामुळे दुसरा हे आसन १० वेळा करतो म्हणजे आपणही केलेच पाहिजे हा अट्टाहास नको. आपल्याला जमेल तशी सुरवात करून हळूहळू त्यात वाढ करावी .

शक्यतो सकाळची वेळ निवडावी कारण तेव्हा आपले पोट रिकामे असते . नियमित योग, ध्यान , चालणे  ह्यासोबत आपण जर आपला आहारही नियंत्रित ठेवला तर आपल्या आयुष्याची संध्याकाळ सुद्धा तितक्याच  सकारात्मक उर्जेने भरलेली असेल ह्यात दुमत नाही .
मंडळी , आत्ताचा हा क्षण महत्वाचा आहे आणि तो खर्या अर्थाने आनंदाने जगणे आपल्या हाती आहे . योग आपल्याला ह्याच क्षणाची अनुभूती घ्यायला शिकवतो.

कदाचित ह्या आधी तुम्हीसुद्धा अनेक संकल्प सोडले असतील ...हसायला येतंय ना मनोमनी ? येणारच कारण आपण सगळे तसेच करत असतो .पण आज दृढ निश्चय करुया ..

आज आंतरराष्ट्रीय योगा दिवसाच्या निम्मित्ताने आपल्या आयुष्यातील योग आनंदयात्रेस  प्रारंभ करुया .

लेख आवडल्यास अभिप्राय जरूर कळवा. 

Antarnad18@gmail.com


अस्मिता

माझे वास्तुशास्त्र

|| श्री स्वामी समर्थ ||

मंडळी ,अनेक शास्त्रांप्रमाणे वास्तुशास्त्र हेही एक महान शास्त्र आहे आणि त्याचे अभ्यासक हि खूप आहेत. एखाद्याच्या घरात गेले कि आपल्याला एकदम प्रसन्न वाटते मग ते घर लहान अथवा मोठे कसेही असुदेत . पण कधीकधी एखाद्याच्या वास्तूत आपल्याला क्षणभर सुद्धा बसवत नाही ह्याचे कारण तेथील नकारात्मक उर्जा . अशा वास्तूत आपण फार रमत नाही .वास्तू सुशोभित , निटनेटकी असणे गरजेचे आहेच पण त्याहीपेक्षा तिथे सकारत्मक लहरी , स्पंदने असणे त्याहीपेक्षा आवश्यक आहे . वास्तुदोष हा वास्तुत नसून आपल्या कृती आणि विचारामुळे निर्माण होतो. आपली कर्मे आपल्या वास्तुमधील लहरींवर परिणाम करत असते.त्यामुळे वास्तूला दोष देण्यात काहीच अर्थ नाही .

काही घरात माणसे कित्येक पिढ्या रहात असतात. अनेक पिढ्या सुखा समाधानात राहतात ,  अनेकांचे जाणेयेणे असते , पूर्वी सणासुदीला माणसे एकमेकांकडे जातयेत असत .अनेक सोहळे , समारंभ त्या वास्तूने पाहिलेले असतात . पूर्वी काही ठिकाणी मोठी घरे असत आणि एकत्र कुटुंब पद्धतीने लोक अगदी गुण्या गोविंदाने रहात असत . आता आधुनिक काळात ह्या गोष्टींचा ह्रास होताना दिसतो. आपल्या घरात आपल्या पूर्वजांनी अनेक पूजा पाठ , व्रत वैकल्ये केली , ऐश्वर्य उपभोगले त्या वास्तूला जर उतरती कळा लागली तर ती सध्या घरात वावरत असलेल्या माणसांच्या कर्मामुळे  असते, वास्तूचा ह्यात काहीच संबंध नाही . जर वास्तूत काही कारणाने दोष असता तर मग तीच वास्तू इतके अनेक वर्षे मागील पिढ्यांना सुख कशी देवू शकली  हा अभ्यासाचाच विषय होईल नाही का? 
पूर्वी वडिलांच्या नावावर असलेले घर आता तुमच्या नावावर आले आणि घराला उतरती कळा लागली तर स्वतः मधील दोष शोधा वास्तुमधील नाही हे साधे सरळ गणित आहे. 

आपण आपल्या विचारांनी आणि स्वतःच्या कुकर्मांनी आपली वास्तू दूषित करतो. पूर्वी मानवाचे वास्तव्य गुहेत होते . कालांतराने तो झोपडी किंवा कुटी बांधून राहू लागला . आधुनिक काळातील मानवाने दगडविटांच्या पक्क्या घरात रहायला सुरवात केली. 
ह्या वास्तूत त्याची प्रगती जरूर झाली आणि जीवनात आनंद , स्थिरता आली. काही जणांच्या नशिबात स्वतःची वस्तू नसते , अनेकांचे आयुष्य घर करण्यातच खर्ची होते म्हणूनच म्हणतात ना “ घर पाहावे बांधून ” काही जणांना आपल्या आई वडिलांच्या पुण्यायीने वडिलोपार्जित घर मिळते पण स्वतःचे घर नशिबात नसते. अनेकांची घरासाठी ससेहोलपट होते ,तर अनेकांना जीवनाच्या अखेरपर्यंत भाड्याच्या घरात राहावे लागते  आणि म्हणूनच आपल्या पूर्वजांनी जे जतन करून ठेवले आहे ती वास्तू दुषित होवू न देणे हे आपले परम कर्तव्य आहे. 

कुठल्याही वास्तूमध्ये एका रात्रीत वास्तुदोष निर्माण होत नाही . अनेक उलटसुलट गोष्टी वारंवार घडल्याने घरातील पंचभूतांचा समतोल बिघडतो आणि वास्तूत दोष निर्माण होतो. 
आपल्या घरात जर पैसा टिकत नसेल, सौख्य लाभत नसेल , आपल्या कडून देवाचे काहीच होत नसेल , वेळी अवेळी पूजा किंवा व्रत वैकल्ये, कुलाचार होत नसतील , आजारपण किंवा घरात अन्न फुकट जात असेल  , घरातील उपवर मुलामुलींच्या विवाहात अडथळे येत असतील , नोकरी व्यवसाय जेमतेम चालणे , घरातील लहान मुले सतत चिडचिड , वस्तूंची आदळआपट करत असतील , सतत तणाव असेल , सर्व असूनही आनंद नसेल , एकमेकांचे विचार पटत नसतील  तर समजून जायचे कि आपल्या वास्तूत काहीतरी दोष निर्माण झाला आहे. 

आपल्या हातून संतापाच्या भरात वाट्टेल ते बोलले जाते , शिव्याशाप देणे. अभद्र बोलणे ह्या गोष्टी घडतात . आपल्या प्रत्येक कृतीवर वास्तू 

“ तथास्तु “ म्हणत असते, ह्याचे भान असुदे.

मुळात वास्तूमध्ये वास्तुदोष का निर्माण होतात ह्याचा अभ्यास केला पाहिजे. आपल्यावर आधुनिकीकरणाचा इतका पगडा असतो कि ह्या गोष्टी समजून घ्याव्यात असे आपल्याला वाटत सुद्धा नाही आणि मग गोष्टींचा अतिरेक झाला कि आपण हजारो रुपये घालून वास्तूपरीक्षण करून घेतो.

आपल्या वास्तूचा मुख्य दरवाजा अमुक अमुक दिशेस आहे, पाण्याची टाकी इथे आहे आणि स्वयपाकघर तिथे आहे म्हणून वास्तू दोष निर्माण झाला ह्याबद्दल चर्चा ऐकू येतात पण हे सर्वप्रथम डोक्यातून काढून टाकले पाहिजे. आज काळ शहरात घरे दाटीवाटीने असतात , आजकाल इमारत बांधताना वास्तुतज्ञांची पण मदत घेतली जाते. घराचे allotment करताना अनेक वादही होतात कारण प्रत्येकाला पूर्व पश्चिम उत्तरेकडचे घर हवे असते पण प्रत्येकाला असे स्वतःच्या पसंतीचे घर मिळणे नेहमीच शक्य नाही . 
दक्षिण दिशेस मुख्य दरवाजा नको कारण ह्या दिशेस दरवाजा उघडणार्या घरात त्रास असतो हे पिढ्यानपिढ्या चाललेले चुकीचे विचार काढून टाकले पाहिजे. दक्षिण , पश्चिम दिशा वाईट हे विचार सर्वप्रथम आपण मनातून हद्दपार केले पाहिजेत . 

अभ्यासासाठी आपण एखद्या इमारतीची रचना बघुया . जिथे काही घरांचे दरवाजे दक्षिणेस उघडतात तर काही पूर्वेस . अभ्यासाअंती असे दिसून येयील कि दक्षिणेकडे दरवाजे उघडणार्या काही घरात त्रास आहे तर काही ठिकाणी अत्यंत भरभराट , आनंद आहे . अगदी तसेच पूर्वेकडे दरवाजा उघडणाऱ्या घरांमध्येही कुठे अत्यंत तापदायक स्थिती तर काही ठिकाणी सुख समृद्धी पाहायला मिळाले. जर दक्षिण दिशा  वाईट असती तर सगळीकडे एकच त्रास अनुभवायला मिळाला असता पण तसे दिसत नाही .
याचाच अर्थ दक्षिण किंवा पश्चिम दिशा वाईट आणि पूर्व किंवा पश्चिम दिशा चांगली असा सरसकट अर्थ आपण काढू शकत नाही ,पटतंय का? 

मंडळी , घराचा मुख्य दरवाजा ज्याला आपण घराचे प्रवेशद्वार म्हणतो त्यास वास्तूशास्त्रात अनन्यसाधारण महत्व आहे. वास्तूचा हा दरवाजा कुटुंबाचा आरसा असतो. तो घरातील माणसांबद्दल बरेच काही सांगून जातो . 

आजकाल आपण कुठेही गेलो कि काहीतरी विकत आणतोच. एखाद्या प्रदर्शनाला भेट दिली ,तेथे एखादी वस्तू आवडली कि तिचा प्रवेश घरात झालाच म्हणून समजा. त्यासारखी एक वस्तू आधीच आपल्या घरात असते पण म्हणतात न हौसेला मोल नाही . अनेक प्राचीन दुर्मिळ वस्तू मग त्या समया असुदेत कि मोठ्या फुलदाण्या . एक न दोन अनेक गोष्टी घरी आणल्या जातात. सुरवातीला त्याची निगा राखली जाते पण कालांतराने त्यावर धुळीचे साम्राज्य होवून वस्तू असलेल्या जागी वास्तू दोष निर्माण होतो. आपली वास्तू म्हणजे फर्निचर चे दुकान नाही. आवडले कि कुठलीही गोष्ट आपण घरी आणतो , त्याची खर्च गरज नसते. ह्या वस्तू घरात फक्त अडगळ म्हणून राहतात . श्री गणेश किंवा आपले इष्टदैवत ह्यांचे असंख्य फोटो आणि मूर्ती आपल्या घरात असतात . घरात देव्हारा सोडून मूर्ती किंवा फोटो नसावा .

प्रत्येक खोलीत वेगळे घड्याळ असते आणि प्रत्येक घड्याला वेळ मात्र वेगवेगळी दर्शवते .हाही एक दोषच आहे ह्यावरून कुटुंबातील सर्वांची मते वेगवेगळी आहेत असे जाणवते. लग्नाच्या पत्रिका त्या जोडप्यास मुले झाली तरी आपल्या संग्रही असतात, त्या लग्न झाले कि फेकून दिल्या पाहिजेत. खरतर ६ -८ महिने ज्या गोष्टी आपण वापरल्या नाहीत त्या सर्व टाकून दिल्या पाहिजेत. घरातील बंद पडलेल्या वस्तू जसे घड्याळे , टाईप राईटर, मोबाईल अश्या गोष्टी एकत्र चालू करून ठेवा अन्यथा फेकून द्या .

आपल्याला सगळे सतत जमवायची हौस असते. श्री स्वामी समर्थानीही भक्तांना म्हंटले आहे , “ अरे ,किती जमवशील आणि कश्यासाठी हि हाव ..? कारण हे जमवणे म्हणजे अग्नीत तुपाची धार ”.

मंडळी ,घरातील स्वछ्यता, टापटीप , घरात रोज केर काढून जमीन गोमुत्राने अथवा खड्या मिठाने पुसून घेणे , वस्तू जागच्या जागी असणे, स्वयपाकघरातील नीटनेटकेपणा, घरात अन्नाची नासाडी होवू न देणे, घरातील गृहिणीने आनंदाने घरात स्वयपाक करणे, कुटुंबातील कुलाचार यथाशक्ती पार पाडणे, घरात आल्यागेलेल्याचे हसतमुखाने केले जाणारे आदरतिथ्य  ,एकमेकांशी असलेला संवाद , सहकुटुंब भोजन करणे , सकाळ संध्याकाळ वेळेत घरातील देवांची पूजा ,दिवाजवळ दिवा लावणे ह्या सर्व गोष्टींचे पालन म्हणजेच “ घराचे वास्तुशास्त्र ” .

काही घरात गेल्यावर घरात कुबट वास येत असतो तसेच सर्वत्र पसारा असतो . वर्षानुवर्ष तो तसाच असतो , अशी वास्तू काही चांगले फळ देयील हे दुरापास्त आहे .

सर्वात महत्वाचे म्हणजे घराचा मुख्य दरवाजा , प्रवेशद्वार .आजकाल शहरातून आपल्याला अत्यंत आधुनिक पद्धतीची ,सुशोभित घरे आणि त्यांचे दरवाजे पाहायला मिळतात . घराचा दरवाजा कित्येक ठिकाणी खूप जास्ती सजलेला असतो , काय मिळेल ते तिथे लावलेले असते. अनेक प्रकारच्या देवांच्या मूर्ती दरवाज्यावर असतात तार अनेक दिव्यांचा प्रकाशझोत असतात . दरवाज्याच्या दोन्ही बाजूस सुशोभित फुलांची झाडे असतात . घराच्या मुख्य दरवाज्यातून सुख दुख , आनंद , लक्ष्मी अलक्ष्मी ,संकटे ,मानहानी , वैफल्य , नकारात्मक उर्जा घरात प्रवेश करत असते . घराचा दरवाजा पुसून उंबरठ्यावर आणि बाहेर सुबक रांगोळी काढणे , आणि संध्याकाळी घराबाहेर तुळस असेल तर तुळशीजवळ दिवा लावणे ह्या गोष्टींमुळे घरात शांतता प्रस्थापित होते , घरातील सकारात्मक लहरींचे प्रमाण वाढते. घराचा उंबरठा आणि दाराची संपूर्ण चौकट एकाच स्वरुपाची असावी , शक्यतो उंबरठा लाकडाचा असावा नसेल तर संपूर्ण चौकट संगमरवर अथवा लाकडाची असावी. घराला दोन दरवाजे असतील तर दोन्ही दरवाजे नीट आसवे, कुठे तुटलेले नसावे,घराचा दरवाजा अलगद लावावा, तसेच घराच्या दारावर  सणासुदीला फुलांचे तोरण बांधावे.पण ते दुसर्या दिवशी काढून टाकावे कारण त्याचे दुसर्या दिवशी निर्माल्य होते. 

काही लोकांकडे सण संपला तरी १५ दिवस काय महिनोंमहिने ते तोरण तसेच असते. घराच्या मुख्य दरवाज्यात कुणाशीही बोलत उभे राहू नये. घराचा दरवाज्यातून काय आत येते ते त्याचा वरती उल्लेख केलाच आहे. त्यामुळे घराच्या मुख्य द्वारात उभे राहून गावगप्पा मरणार्यांच्या घरात लक्ष्मी कधीही येत नाही आणि आली तर ती टिकत नाही. घरात क्लेश , माणसात दुरावा आणि घरातील माणसाना बरे न होणारे दीर्घ काळचे आजार होवू शकतात . घराच्या दरवाज्यात आतबाहेर गप्पा केल्यामुळे दरवाज्यातच नकारत्मक उर्जा तयार होते आणि त्याचे अत्यंत वाईट परिणाम दीर्घकाळ भोगावे लागतात . पूर्वीच्या काळी घरातील स्त्रीयांना घराच्या दरवाज्यात येण्यास मज्जाव असे, त्या आतमध्ये स्वयपाकघरात किंवा माजघरात बोलत असत . 
आता तुम्हीच ठरवायचे कसे वागायचे ते. 

घराचा मुख्य दरवाजा कुठल्याही दिशेने उघडत असावा तो वाईट नक्कीच नाही. त्यामुळे त्यात मनात संदेह असू नये. 

दिवा पाहुनी लक्ष्मी येते, करू तिची प्रार्थना
शुभंकरोती म्हणा मुलांनो, शुभंकरोती म्हणा
शुभंकरोती कल्याणम्, शुभंकरोती कल्याणम्
जेथे ज्योती तेथे लक्ष्मी, उभी जगाच्या सेवाधर्मी
दिशांदिशांतुन या लक्ष्मीच्या, दिसती पाउलखुणा
या ज्योतीने सरे आपदा, आरोग्यासह मिळे संपदा
शत्रुबुद्धिचा विनाश होता, सौख्य मिळेजीवना
दिव्या-दिव्या रे दिपत्कार, कानी कुंडल मोतीहार
दिव्यास पाहुन नमस्कार हा, रिवाज आहे जुना



आपल्या वास्तूचा आणि पर्यायाने कुटुंबाचाही उत्कर्ष होण्यासाठी आपण आपली नित्यकर्मे अत्यंत  प्रामाणिक पणे करावीत , योग्य धनसंचय करावा, दारात आलेल्या याचकास विन्मुख जावू देवू नये, आपापल्या परीने  सण साजरे करावेत , घरातील लहान मुलांची दृष्ट काढावी , जमेल तसे यथाशक्ती दान करावे. आपल्या घरातील सकारत्मक उर्जा  आपल्यालाच जागृत ठेवायची आहे.  त्यामुळे आपले घर आपल्या मनातील चांगल्या विचारांनी अभेद्य ठेवावे. ह्या सर्वांमुळे मुलांच्या मनावर आणि एकंदरीत पिढीवर उत्तम संस्कार होतात , घरातील मुलांना चांगले वळण लागेल आणि त्यांना कुठलेही व्यसन लागणार नाही . आपल्या मुलांची उत्तम शिक्षणे होतील. घरात प्रत्येकाने आपल्या कुलस्वामिनीचा आणि इष्टदेवतेचा जप करावा. त्यामुळे घरातील अशुभतेचा नाश होवून सकारात्मकता वाढीस लागते.

घरामध्ये कुठल्याही प्रसंगात जर एखाद्या सवाष्णीचा अपमान झाला  तर तिचा शाप आपले घरदार उध्वस्त करतो. त्यामुळे कुलाचार , हळदीकुंकू असे समारंभ करताना आलेली प्रत्येक स्त्री देवीचे स्वरूप आहे असे मानावे. कुणाला न बोलवून अपमान करू नये कारण अश्याने दुसर्याचे मन दुखावते आणि त्याचा त्रास आपल्या कुटुंबास होतो.
आजकाल आधुनिकीकरणाच्या नावाखाली स्त्रिया बरेच ठिकाणी मासिक धर्म पाळत नाहीत . आपल्या घराण्याच्या रिती , परंपरा आणि मुल्ये जतन करावीत आणि त्याचे पालन करावे . जमत नसेल तर काहीच करू नये पण निदान अश्या चुका करून संकटे ओढवून घेवू नयेत. आपली कर्मे उत्तम करावीत , वास्तूत परनिंदा करू नये . आपल्या प्रत्येक शब्दावर वस्तू तथास्तु म्हणत असते ह्याचे भान ठेवावे. 
मंडळी अश्या अनेक वाईट कृत्यातून हळूहळू वास्तूचे पावित्र्य कमी होत जाते आणि मग वास्तुदोष निर्माण होतो. अनेक गोष्टीं वारंवार घडत गेल्या कि त्याचे नकारात्मक पडसाद आपल्या वास्तूत नाही उमटले तरच नवल.
अत्यंत श्रद्धायुक्त मनाने केलेली देवपूजा , कुलस्वामिनी आणि इष्टदेवतेचे नामस्मरण केले तर ती देवताच आपल्याला संपूर्ण दिवस सांभाळते .संध्याकाळी घरातील मुलांनी TV बघण्यापेक्षा शुभंकरोति म्हणावे . लहानपणी लावलेल्या चांगल्या सवयी मुलांचे आयुष्य समृद्ध करतात आणि त्यांना चांगल्या वाईट गोष्टींसाठी ज्ञात करतात .आपल्या घरातील मंडळींनी मोठ्यांचा मान ठेवला तर घरातील लहान मुलेही त्याचे निश्चितपणे अनुकरण करतात . कितीही राग आला तरी घरातील स्त्रियांनी स्वयपाकघरात भांड्यांची आदळआपट करू नये. त्याने काय साध्य होणार आहे? काही घरात दोन पिढ्यात इतका दुरावा असतो कि शेवटी घरातील त्रासाला कंटाळून घरातील वृद्ध मंडळीना वृद्धाश्रमाचा रस्ता धरण्यास पर्याय नसतो. वृद्धाश्रमात कुणी मनापासून जात नाही .त्यांनीच पैपै करून जमवलेला संसार सोडून जाताना त्यांच्या मनाला किती क्लेश होत असतील आणि त्याचा सर्वच परिणाम वास्तूवर होतोच. घरातील शांततेवर विरजण पडते, नात्यातील दरी रुंद होते ,एकमेकांवरील प्रेमाला ओहोटी लागते आणि नकळत वास्तुदोष निर्माण होतो. कधीकधी आयुष्यात येणाऱ्या अनेक कटू प्रसंगामुळे आपण घरात काही अभद्र शब्द वापरतो , घरातील माणसात राग रुसणी होतात त्यात होणार्या शाब्दिक चकमकींचा परिणाम घरातील मुलांवर तसेच वास्तूवर पण होतो . 

कुटुंबातील भाऊबंदकी हेही वास्तु दोषाचे प्रमुख कारण आहे. कधी कधी मुलांचे नोकरी निम्मित्ताने परदेशी वास्तव्य होते किंवा सर्वच जण आपापली वास्तू घेतात . काही कुटुंबात  एकापेक्षा जास्ती मुले असली कि त्यांना आपापली जागा घेवून बाहेर पडावे लागते. एखाद्या अपत्यास आर्थिक विवंचनेमुळे तिथेच राहावे लागते पण हि वास्तू पुढे त्यास आणि त्याच्या कुटुंबास कधीही लाभत नाही . एकतर त्याने ती विकून दुसरीकडे जावे अन्यथा त्याची ठराविक रक्कम भावंडास द्यावी कारण अश्यावेळी भाऊबंदकी आड येते .वरवर उघड कुणी बोलले नाही तरी आज पैसे कुणाला नकोय आणि पैसा कितीही मिळाला तरी तोच दुरावा निर्माण करतो हे कटू सत्य आहे.हि जर आईवडिलांची मूळ जागा असेल तर त्यावर सर्वांचा समान हक्क असतो , आईवडिलांच्या प्रेमापुढे कुणी उघड बोलले नाही तरी मनात हाव असते आणि त्यातून क्लेश निर्माण होतात .एखाद्याला घर मोठे दिले एखाद्याला लहान , अगदी उच्चभ्रू कुटुंबातून देखील हि स्थिती आज पाहायला मिळते.


मंडळी, ज्योतिषशास्त्राचा विचार केलात तर पत्रीकेतील चतुर्थस्थान आणि चतुर्थेश शुभ योगात असेल किंवा त्यावर गुरूची दृष्टी असेल ,शुक्र गुरु आणि मंगळ सुद्धा शुभअसतील, चतुर्थ स्थानाशी निगडीत महादशा असेल तर स्वतःची उत्तम वास्तू होणार ह्यात शंकाच नाही . पण मुळातच स्वतःची वास्तू होण्याचेच योग नसतील तर सर्व व्यर्थ आहे. 

मंडळी घराला खरे घरपण हे घरातील माणसांमुळे येते.

घरातील आनंद , सौख्य एकमेकांबद्दल असणारे प्रेम ,आदर म्हणजेच आपल्या घराचे खरे “ वास्तुशास्त्र ” आहे असे मला वाटते .

लेख आवडल्यास अभिप्राय द्यायला विसरू नका.
Antarnad18@gmail.com

अस्मिता


  

आयुष्याचा लेखाजोखा ,ग्रह काय सांगतात ??

|| श्री स्वामी समर्थ ||

लेख क्र. 3.

ग्रह काय सांगतात ??


मंडळी, आपण सर्वच परिचित आहोत ते नवग्रहांशी .अनेक जण रोज नवग्रह स्तोत्रही म्हणतात . गेल्या काही वर्षात हर्शल , नेपचून , प्लुटो ह्या ग्रहांचा शोध लागला. अजूनही असंख्य ग्रह अंतराळात असतील ज्याचा मानवी जीवनावर परिणाम होत असावा , पण ते अजूनही आपल्याला ज्ञात नाहीत . हे सर्व ग्रह आपल्या जीवनावर परिणाम करत असतात आणि म्हणूनच आपल्या पत्रिकेत त्यांना अनन्यसाधारण असे स्थान प्राप्त आहे. असंख्य ग्रहयोग आहेत जे सर्व पाहणे शक्य नाही पण त्यातील काहींचा अभ्यास करुया . आज आपण काही ग्रहयोग बघू.


बुध हा ग्रहमालिकेतील सर्वात लहान तर गुरु हा सर्वात मोठा ग्रह आहे . चंद्र, शुक्र , बुध , रवी , गुरु ह्या ग्रहांना शुभ तर शनी , मंगळ, राहू आणि केतू ह्या ग्रहांना पाप ग्रह मानले जाते . ह्यामध्ये राहू आणि केतू हे पातबिंदू आहेत ज्यांना कुठलीही रास नाही . ते ज्या राशीत असतात त्या ग्रहाच्या अनुषंगाने फळ देतात . काही ज्योतिषी रवी ह्या ग्रहाला सुद्धा पापग्रह समजतात .

प्रत्येक ग्रह आपल्या जीवनावर परिणाम करतो . प्रत्येक ग्रहाचे चांगले वाईट परिणाम होतात . शुभ ग्रहसुद्धा बिघडले तर वाईट फळे देवू शकतात . चंद्र हा प्रत्येक राशीत सव्वादोन दिवस असतो तर शनी हा एका राशीत अडीच वर्ष. लग्नेश कुठलाही ग्रह असो तो ६ ८ १२ ह्या स्थानात असेल तर त्याचे कारकत्व कमी करतो. कर्क लग्नाचा ग्रह चंद्र जर हर्शलाच्या युतीत किंवा कुयोगात असेल तर व्यक्ती विक्षिप्त असते. लग्नेश ग्रह कुठल्याही कुयोगात बिघडला असेल तर आयुष्य काही प्रमाणत अयशस्वी , कष्टप्रद असते. चंद्र हा मातेचा तसेच मनाचाही कारक आहे . चंद्रावरून मनाची आंदोलने पाहतात तसेच भरती आणि ओहोटीही पहिली जाते . चंद्र जर बुधाच्या कुयोगात युतीत अथवा प्रतियोगात असेल तर त्वचारोग होवू शकतो. चंद्र अष्टमात भाग्येशासोबत असेल तर आयुष्य कमी असते. अर्थात बाकीचे योगही पाहावे लागतील. चंद्र हा शुक्र मंगल बुध ह्यांच्या नवपंचम किंवा लाभ योगात शुभफळ देतो. चंद्र जर राहू केतू ह्यांच्या युतीत असेल तर त्यास ग्रहणदोष म्हंटले जाते .


रवी हा आत्मकारक ग्रह आहे आणि पित्याचाही कारक आहे. पुरुषांच्या पत्रिकेत चंद्रावरून भार्या तर स्त्रियांच्या पत्रिकेत रविवरून पती पहिला जातो.मेष राशीत रवी उच्चीचा तर तुळेत निचीचा मानला जातो. रवी शनी युती वडिलांचे सौख्य दर्शवत नाही ,वडिलांशी पटत नाही. तसेच रवीसोबत राहू किंवा केतू हा ग्रहण दोष दर्शवतात .


मेष किंवा सिंह राशीत रवी दशमात सरकारी नोकरीचा योग आणतो. पत्रिकेत रवी हा मानमरातब आणि लौकिकाचा कारक आहे. मंगळ हा ग्रह सेनापती असून स्त्रियांच्या पत्रिकेत मंगळ बिघडला असेल तर मासिक पाळीचे त्रास असतात . मंगळ धडाडी आणि नेतृत्व गुण दाखवतो . मंगळ भावंडांचाही कारण आहे त्यामुळे मंगळ राहू केतू शनी ह्यांनी दुषित असेल तर भावंड सुख मिळत नाही. स्त्रियांच्या पत्रिकेत मंगळ सौभाग्याचा कारक आहे. द्वितीय स्थानात मंगळ असेल तर वाणी दाहक असते , चिडून संतापून बोलणे मंगळामुळे होते. त्यासोबत हर्शल असेल तर बघायलाच नको.


पत्रिकेत सप्तमेश मंगळ हर्षलाच्या कुयोगात युतीत अथवा प्रतीयुतीत असेल तर वैवाहिक सुखाचे काही खरे नाही . बुधाच्या राशीत मंगळ चांगला नाही आणि मंगळ बुध युती , शनी बुध युती खोटेपणा दर्शवते. मंगळ व्ययस्थानात असता आर्थिक नुकसान , उधळपट्टी ह्यामुळे कर्जबाजारीपणा येतो. शुक्र मंगळ युती हि प्रेमविवाहास पोषक आहे. पत्रिकेतील १२ १ ४ ७ ८ ह्या स्थानात मंगळ असेल तर पत्रिका मांगलिक आहे असे म्हंटले जाते . वयाच्या साधारण 28 नंतर मंगळ कमी त्रासदायक होतो.


शुक्र हा आयुष्यातील सौंदर्याचा , विलासाचा आणि आनंदाचाही कारक आहे. स्त्रियांच्या पत्रिकेत कन्या राशीतील शुक्र वैवाहिक सुखात कमतरता दाखवतो . तसेच शुक्र राहू युती परजातीय संबंध येवून विवाह दर्शवते. शुक्र हर्शल , शुक्र राहू ,शुक्र केतू ,शुक्राचे कारकत्व कमीच करतात . सिंह राशीत म्हणजेच रवीच्या राशीत शुक्र चांगली फळे देत नाही. पती आणि पत्नी दोघांच्याही पत्रिकेत विवाहाचा कारक ग्रह शुक्र शुभ स्थितीत असेल तर विवाह लवकर योग्य वयात होतो.

पंचमातील शुक्र बुध युती कालाप्रांतातील यश देते. बुध हा वाणीचा कारक ग्रह वाचास्थानात असेल तर बोलण्याचे काम असेल ते व्यवसायात यश देतो. बुध राहूच्या नक्षत्रात असेल तर खोटे बोलणे किंवा बुद्धिचतुर असतो.बुध बिघडला असता मज्जासंस्थेचे विकार होतात . शनी आणि बुध लग्नी असता विवाह सुखाचा होत नाही .

शनी मंगळाच्या युतीत फळ चांगले देत नाही . शनी अष्टमात असेल तर आयुष्य वृद्धी करतो. व्ययस्थानात बिघडलेला शनी तुरुंगाची हवा खाण्यास लावतो पण त्यासाठी पूर्ण पत्रिकेतील सर्व ग्रहांचा अभ्यास तसेच गुरु चा अभ्यास आवश्यक आहे. शनी आणि मंगळ हे बांधकाम क्षेत्राचे कारक आहेत .

शनी बिघडला असता कंपवात , लकवा ,अर्धांगवायूचा झटका ,फुफुसात पाणी होणे ह्या गोष्टी होवू शकतात .शनी दशा आणि साडेसाती शनी बिघडला असता खडतर जाते. शनी हा न्यायी ग्रह आहे . शनीची साडेसाती म्हंटले कि भल्याभल्यांची झोप उडते. पण शनी कारण नसताना त्रास देत नाही. तुम्ही चूक अपराध केला तरच शनी महाराज दंड सुनावतात .शनी आपला मित्र आहे तो आपल्याला आयुष्याचा उपभोग घेवून विरक्तीकडे नेतो. ह्या शरीराची चिमुटभर राख होणार आहे ह्याची जाणीव आपल्याला लवकर होईल तितका त्रास कमी. तेव्हा आता शनी महाराजांना आपला मित्र करायचे कि शत्रू हे तुमचे तुम्हीच ठरवा .

आपल्या संपूर्ण शरीरात एकच अवयव असा आहे ज्याने अनेक समस्या उद्भवतात आणि तो म्हणजे आपली वाचा . आयुष्यातील बरेच प्रोब्लेम आपल्या बोलण्याने होतात. त्यामुळे साडेसातीत कमीतकमी बोलावे, लोकांत कमीतकमी मिसळावे. मनन चिंतन अधिक करावे. उपासनेचे फळ निरंतर टिकणारे आहे त्यामुळे उपासनेकडे , ध्यानाकडे अधिक लक्ष्य द्या .


गुरु हा ग्राहमालीकेतील सर्वात मोठा ग्रह. शिक्षण , मुले होणे , विवाहसौख्य, उपासना ह्या सर्वासाठी पत्रिकेत गुरूला अनन्यसाधारण महत्व आहे. गुरु केतू युती हि अध्यात्मिक उपासना दर्शवते .गुरुचे कारकत्व बुधाच्या राशीत कमी होते . गुरु जर राहूच्या नक्षत्रात असेल तार त्यास चांडाळ दोष म्हणते जाते .ह्या योगात सुद्धा गुरूची जोरदार फळे मिळत नाहीत .

हर्शल प्लुटो आणि नेपचून हे ग्रह नवग्रहात गणले जात नाहीत . १२ व्या स्थानातील हर्शल परदेशगमनाचे योग आणतो. हर्शल हा मंगलापेक्षाही १०० पटीने जास्ती दाहक आहे. धनस्थानातील हर्शल सांपत्तिक स्थिती फार उंचावत नाही. नेपचून हा शुभ असेल तर अध्यात्मिक प्रगती , भविष्यातील घटनांचे संकेत देतो. सप्तमेश ग्रह हा ६ ८ १२ मध्ये असू नये, वैवाहिक सुखात कमतरता निर्माण होते. मंडळी असे असंख्य ग्रहयोग अभ्यासता येतील. कुठल्याही एका ग्रहामुळे आयुष्यात घटना घडत नाही. त्यामागे ग्रहस्थिती , महादशा , कुयोग अनेक गोष्टी पाहायला लागतात .

त्यामुळे माझा रवी इथे आहे आणि माझा शुक्र इथे आहे तर काय होईल असे बाष्कळ प्रश्न कुणालाही विचारू नयेत कारण एक ग्रह म्हणजे आयुष्य नाही.

ज्योतिष शास्त्र शिकायला अवघड नाही पण त्याचा आवाका खूप जास्ती आहे त्त्यासाठी आवड आणि सवड दोन्ही पाहिजे . ते शिकताना संयम असणे गरजेचे आहे तसेच संशोधक वृत्ती हवी . त्याहीपलीकडे अर्धवट ज्ञान हे अतिशय वाईट असते. त्यापेक्षा अज्ञानी असणे केव्हाही उत्तम.

मुल झाले नाही अश्या लोकांच्या काही पत्रिका , विवाह झाला नाही , शिक्षणात अडथळे आले अश्या अनेक पत्रिका घेवून त्याचा सखोल अभ्यास आपल्याला नियमांपर्यंत पोहोचवतो.

ग्रह आपापली कामे चोख बजावत असतात ते पक्षपाती पणा करत नाहीत ,म्हणूनच म्हंटले आहे “ Stars Plays a Major Role In Life ”.

आता आपल्या लक्ष्यात आले असेल आपण आपली पत्रिका ज्योतिषास दाखवली कि त्यालाही किती सखोल अभ्यास करावा लागत असेल ,कारण एखाद्याच्या आयुष्याबद्दल अभ्यासपूर्ण , अधिकाराने बोलणे खचितच सोपे नाही, पटतंय ना ?

लेख आवडला तर अभिप्राय लिहायला विसरू नका .


antarnad18@gmail.com


अस्मिता

विचार पत्रिकेतील १२ स्थानांचा.

||  श्री स्वामी समर्थ ||

पत्रिकेतील  १२ स्थाने काय दर्शवतात 

लेख क्र. 2.

मंडळी , पत्रिकेचे विभाजन १२ भावात (स्थानात) झाले आहे आणि ह्या पलीकडे आपले आयुष्य नाही. सोबत असलेल्या पत्रिकेत प्रथम स्थानात १ अंक आहे ,जे प्रथम स्थान दर्शवते . अश्या प्रकारे पत्रिकेतील १२ स्थाने आहेत . १२ अंक हा व्ययस्थान  शेवटचे स्थान दर्शवतो. प्रत्येक स्थान विशिष्ठ गोष्टी सूचित करते . जसे प्रथम स्थानावरून आपले स्वतःचे व्यक्तिमत्व समजते. अश्याप्रकारे प्रत्येक स्थान आणि त्यातील ग्रह आपल्याला बर्याच गोष्टी सूचित करतात . 

जन्माच्या वेळी पूर्व क्षितिजावर उगवणारी रास म्हणजे आपले लग्न किंवा लग्नराशी . प्रथम स्थानात चंद्र किंवा शुक्र असेल तर व्यक्ती देखणी , रंगाने गोरी असते . चेहरा गोल असतो . हर्शल ह्या स्थानात असता व्यक्तीचा स्वभाव विक्षिप्त असू शकतो. २रे स्थान आपले कुटुंब ,वाणी आपले बोलणे, कुटुंबाकडून मिळणारे धन आणि आपल्या खाण्यापिण्याच्या आवडी सांगते.चंद्र शुक्र गुरु असतील तर गोड बोलण्याकडे आणि खाण्याकडे कल असतो तर येथील मंगळ वाणी जहाल करतो तसेच तेलकट चमचमीत खाणे पसंत असते. येथील राहू व्यसनेही दर्शवतो. शनी असल्यास मितभाषी आणि वेळ प्रसंगी मनावर जखमा करणारे कायद्याची भाषा बोलणारे असणारे असतात . हर्शल असेल तर आर्थिक स्थिती आयुष्यभर तशीच राहते. ३ र्या स्थानात शनी मंगळ ,किंवा रवी , राहू असता व्यक्ती पराक्रमी , धीट असते. ह्या स्थानातील पाप ग्रह आपल्याला पराक्रमी बनवतात पण शेजार्यांशी ,भावंडांशी संबंध चांगले ठेवत नाहीत. ३र्या स्थानावरून जवळचे प्रवास पहिले जातात ,इथे चंद्र असेल तर आयुष्यात पुष्कळ प्रवास होतात . ३र्या स्थानातील अशुभ ग्रहांची युती जास्तीकरून मंगळाशी भावंडांच्या बाबत एखादी अशुभ घटना दर्शवते . लहान भावंडांशी पटणे कठीण होते . 

पराक्रम स्थानात गुरु सारखा ग्रह काही अंशी निष्फळ ठरतो परंतु गुरु सारखा शुभग्रह हस्ताक्षर सुरेख वळणदार आणि मोठे असते . पापग्रह असतील तर अक्षर वाचताही येत नाही . इथे पापग्रह असता म्हातारपणी कमी ऐकू येते. ४थ्या स्थानाचा स्वामी जर ३ र्या स्थानात असेल तर मानले तर सुख असेच म्हणायला लागेल. कारण चतुर्थेश चतुर्थेशाच्या व्ययात . चतुर्थ स्थानावरून मातेचे सुख , वाहन , घर आणि शिक्षण पाहिले जाते.. तिथे गुरु किंवा शुक्र ह्यासारखे ग्रह उत्तम वाहन आणि घराचे सौख्य देतात .तिथे बुधासारखा ग्रह एकापेक्षा अनेक वास्तू प्रदान करतो. पण चतुर्थ स्थानात जर शनी मंगळ युती राहू मंगळ युती शनी केतू युती ह्या सारख्या युती नमूद केलेल्या गोष्टीत न्यूनता आणतात . ४थ्या स्थानात मंगळ धुमसत राहतो , घरात सतत मनाविरुद्ध घटना ,वाद होतात . येथे हर्शल असता आई मुलाच्या नात्यात वैचित्र्य असते . स्वयपाकघरात काम करताना काळजी घ्यावी लागते. ३र्या स्थानावरून आपले अंतर्मन सुद्धा पहिले जाते  आणि ४थ्या स्थानावरून आपले मन . ५ वे स्थान संतती ,प्रेम प्रणय विद्या दर्शवते. येथील पंचमेश ७व्या स्थानात किंवा सप्तमेशा सोबत पंचमात किंवा सप्तमात असेल तर प्रेमविवाह होण्याची शक्यता अधिक असते. ५ व्या स्थानात चंद्र ,गुरु किंवा शुक्र असेल तर संतती बुद्धिमान आणि आज्ञाधारक, देखणी असते. ५ वे स्थान हे पुर्व कर्माचेही स्थान आहे . 

सट्टा बाजार ह्यातील यशापयश येथून पहिले जाते . तिथे राहू ,राहू नेप युती असेल किंवा राहू असेल तर संतती सौख्य मनासारखे मिळत नाही. तिथे रवीबुध असतील तर संतती हुशार असते. ६ व्या स्थानावरून आजार , स्पर्धात्मक परीक्षात मिळणारे यश आणि सवत पहिली जाते .६ वे स्थान म्हणजे रोग ऋण आणि शत्रू स्थान . ६ व्या स्थानात राहू असेल तर सर्वाना पुरून उरतो. इथे राहू मंगळ युतीत असतील तर पोटाचे विकार ,आणि एकदातरी टायफॉईड होण्याची शक्यता असते .आयुष्यातील शत्रु ह्या स्थानावरून पाहतात तसेच घरात काम करणारे नोकरचाकर सुद्धा ह्य्च स्थानावरून पाहतात . ७ व्या स्थानात हर्शल किंवा हर्शल नेप असतील तर लग्न जमताना व्यवस्थित चौकशी करावी कारण फसवणूक होण्याची शक्यता असते , नुसता हर्शल असेल तर विवाहात वैचित्र्य आढळते तसेच पती किंवा पत्नी विजोड असतात . कधीकधी आकस्मिक विवाह होतो तर कधी होतही नाही. इथे शनी सारखा ग्रह असेल तर विवाहास विलंब सर्वसाधारण पणे वयाच्या 30 नंतर विवाह होतो . चंद्र असेल तर पत्नी चांगली मिळते . अर्थात हे सर्व ग्रह कुठल्या राशीत आहेत ह्यावरही बरेच काही अवलंबून आहे . विवाह हा खूप मोठा विषय आहे त्यावर आपण पुढे अभ्यास करणारच आहोत.

८ व्या स्थानात शनी असेल तर तो आयुष्य वृद्धी करतो . अष्टमेश उत्तम स्थितीत किंवा अष्टमात असेल वडिलोपार्जित इस्टेट मिळतेच . अष्टम स्थान हे मृत्युस्थान म्हणून ओळखले जाते. गंडांतर योग ८ व्या स्थानातून पाहतात .पण अष्टमेश कुठला ग्रह आहे हेही महत्वाचे.  ९ वे स्थान म्हणजे भाग्यस्थान. ह्यातील गुरु शनी केतू  हे ग्रह अध्यात्मिक प्रगती दर्शवतात . राहू भाग्यात अडथळे निर्माण करतो पण तो साधना अध्यात्मिक प्रगतीही दाखवतो. ९ व्या स्थानावरून वडिलांचा बोध होतो. १० व्या स्थानावरून नोकरी व्यवसाय पहिला जातो. इथे जर हर्शल नेप सारखे ग्रह असतील तर अनेक वेळा नोकरीमध्ये बदल होतात . १० वे स्थान हे मान सन्मानाचेहि आहे . ११ व्या स्थानाला लाभ स्थान म्हणतात . हे पत्रिकेतील महत्वाचे स्थान कारण  आयुष्यात होणारे सर्व लाभ हे ११ व्या स्थानावरून समजतात . मोठा भाऊ इथून पाहतात .इथे चंद्र असेल तर स्त्री वर्गाकडून लाभ होतो . ११ वे स्थान हे मुख्यत्वे मित्रांचे स्थान आहे. ११ व्या स्थांनामध्ये शुक्र हर्शल  किंवा शनी मंगळ ह्यासारखे ग्रह असतील तर कदाचित चुकीच्या संगतीने आयुष्य वेगळ्या वाटेवर जाण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. जीवनात संगत फार महत्वाची आहे. आपल्या बरोबर असलेल्या लोकांवरून आपली ओळख होत असते. १२ वे स्थान म्हणजे व्यय स्थान . १२ व्या स्थानावरून परदेशगमन, तुरुंगवास, दवाखाना ज्ञात होतात. १२ व्या स्थानात गुरु राहू शनी परदेश गमनास पूरक असतात . शनी , गुरु असेल तर पश्चिमेकडील देश ,राहू असल्यास यवनांचे देश यात भाग्योदय होतो. २र्या स्थानाचा मालक जर १२ व्या स्थानात असेल तर अश्या व्यक्तीकडे पैसा टिकत नाही त्याचा व्यय होतो. 

प्रथम स्थानापासून बारावे स्थान ज्याला व्यय स्थान म्हणतो तिथपर्यंत प्रत्येक स्थान आपल्याला काय देते हे ह्या कोष्टकात लिहिलेले आहेच. आपली पत्रिका उघडून पहिलीत तर अनेक गोष्टींचा खुलासा तुमचा तुम्हालाच होईल. 

मंडळी, शनी हा प्रत्येक गोष्टीत विलंब करतो. चंद्र हा अत्यंत जलद गतीने जाणारा ग्रह आहे म्हणूनच चंद्र एका राशीत सव्वा दोन दिवस तर शनी एका राशीत अडीच वर्षे असतो . शनीचे लग्न म्हणजेच मकर किंवा कुंभ लग्न असेल तर ज्योतिषाला सुद्धा अश्या जातकाची पत्रिका करायला आणि बघायलाही काही ना काही कारणाने विलंब होतो. शनी ज्या स्थानात असेल त्या गोष्टीस विलंब करतो . जसे ५ व्या स्थानात असेल तर संतती होण्यास विलंब होतो तसेच ८ व्या स्थानात असेल तर दीर्घायुष्य देतो. अश्याप्रकारे आपण आपल्या पत्रिकेचा अभ्यास स्वतःच करू शकतो. आपल्या ओळखीत अगदी वयाची ९० वर्षे पार करणाऱ्या लोकांच्या पत्रिकेत बहुतांश वेळेला शनी ८ व्या स्थानात असेल. शनीचे लग्न म्हणजेच मकर किंवा कुंभ असणार्या व्यक्ती सडपातळ बाधा असणार्या आणि सावळ्या ,उंच असतात.  पत्रिकेत ८वे स्थान वडिलोपार्जित संपत्ती दर्शवते अर्थात ती जमीनजुमला किंवा आर्थिक म्हणजे रोख रक्कम ह्या स्वरूपातही असते आणि ८ व्या स्थानाचा मालक ग्रह सुस्थितीत असेल तर ती मिळते अन्यथा नाही. कधीकधी ती मिळूनही तिचा उपभोग घेणे नशिबात नसते. वडिलोपार्जित संपत्ती वरून घरे पेटतात आणि नात्यात दरी निर्माण होते तीही कायमची हे सर्वश्रुत आहे. 

मंडळी तर आज ह्या १२ भावांचा अभ्यास करताना तुमच्या हे नक्कीच लक्ष्यात आले असेल कि आपले प्रश्न हे ह्या भावांशी निगडीत असतात . नोकरी व्यवसायाचा प्रश्न १० भावावरून तर लग्नाचा २ ७ ११ ह्या भावांवरून , आजारपण , परदेशगमन १२ व्या भावावरून तर वाहनसौख्य ४ ११ ह्या भावांवरून पहिले जाते. नोकरी जाणे किंवा स्वेछ्येने सेवानिवृत्ती घेणे ह्यासाठी ९ आणि २ भावांचा विचार होतो. उच्च शिक्षणासाठी ९ वा भाव आणि परदेशातील उच्च शिक्षणास ९ १२ हे भाव विचारात घ्यावे लागतात .प्रत्येक भाव किंवा स्थान पुढील भावाचे अथवा स्थानाचे सुख देत नाही . जसे ६ वे स्थान कार्यान्वित झाले तर स्पर्धात्मक परीक्षेत यश येयील पण विवाह जमण्यास अडचणी कारण ६ च्या पुढील स्थान म्हणजे ७ वे स्थान त्याचे फळ मिळणार नाही. 

जेव्हा आपण नोकरीचा प्रश्न पाहतो तेव्हा अर्थात १० व्या स्थानाचा विचार करतो . १० व्या स्थानाचा संबंध ३  ९ किंवा १२ शी येत असेल तर नोकरीचे स्थान दूरवर किंवा फिरतीचे असते ,त्याउलट ४ त्या स्थानाशी संबंध येत असेल तर नोकरी घराजवळ असू शकते. सर्व करारमदार, अग्रीमेट ३ र्या स्थानावरून पहिले जातात तसेच मिडिया क्षेत्र हे ३ र्या स्थानावरून पहिले जाते. मेडिकल आणि इंजिनियरिंग ह्यातील शिक्षणासाठी ८ वे स्थान पाहतात .

काही माणसे आयुष्यात कधीच एकही पैसा न मिळवता हि उत्तम आयुष्य जगतात कारण त्यांचे पूर्वसुकृत . आणि कधी कधी अत्यंत कष्टात आयुष्य असणार्यांच्या पदरी काडीचेही सुख नसते. चंद्र मनाचा कारक त्यावरून आपल्या मनाची बैठक समजू शकते. ५ स्थान आपले पूर्वसुकृत दर्शवते . ५ स्थानावरून प्रथम संतती पाहायला मिळते . त्या स्थानात राहू किंवा नेप ,राहू , शनी राहू असतील तर त्या स्थानाच्या सुखात म्हणजेच संततीच्या सुखात वैगुण्य पहावयास मिळते. 

९ स्थानावरून उच्चशिक्षण पाहतात. आजकाल MBA , MTch, MS असे  उच्च शिक्षण घेताना CET सारख्या स्पर्धात्मक परीक्षा द्याव्या लागतात . स्पर्धात्मक परीक्षा देण्यासाठी ६ वे स्थान आवश्यक आहे तसेच ९वे स्थानही . आजकाल ह्या परीक्षां साठी बरीच मोठी फी आकारण्यात येते त्यामुळे ह्या परीक्षेस बसण्यापूर्वी ज्योतिष सल्ला घ्यायला हरकत नाही . माझ्या घरातच उदाहरण आहे, माझा मुलगा नोकरी सांभाळून MBA चा अभ्यास करत होते ,खूप कष्ट घेत होता पण त्या वर्षी त्याला गुरूचा पाठींबा नव्हता . हि परीक्षा पुढील वर्षी दिलीस तर नक्कीच जास्ती चांगेल यश मिळेल हे त्याला सांगितल्यावर त्याने अभ्यास स्थगित केला पण परीक्षा दिली तेव्हा त्याला CET मध्ये ८३ % मार्क मिळाले आणि यानंतर च्या वर्षात ९९.४% इतके मार्क मिळवून यश मिळाले. मुद्दा हा कि आपल्या आयुष्यातील उत्तम काळ समजला आणि त्यावेळी कष्टांची जोड दिली तर तीच गोष्ट जास्ती चांगली होवू शकते . ८ व्या स्थानाशी मंगळाचा संबंध आला तर technical शिक्षण होवू शकते तसेच . ८ व्या स्थान हे मृत्य स्थान म्हंटले आहे. ८ व्या स्थानाशी निगडीत महादशा असेल तर विमा एजंट ची नोकरी किंवा तत्सम व्यवसाय लाभेल . मृत्युपश्चात अंत्यविधीसाठी लागणाऱ्या साहित्याचे दुकान सुद्धा चालू शकेल किंवा एखादे पौरोहित्य करणारे गुरुजी असतील तर मंगळागौर , सत्यनारायण ह्या पुजेऐवजी त्यांनी अन्तेष्टी दहावे तेरावे चे विधी करावेत . ६ , ७  आणि १० ह्या स्थानाचा संबंध असेल तर व्यक्तीचा ओढ व्यवसायाकडे असू शकतो. बांधकाम क्षेत्रात किंवा बांधकाम क्षेत्रातील agent म्हणून काम करताना पत्रिकेतील मंगळ उत्तम लागतो. 

पत्रिकेत प्रत्येक स्थानाचे एक वेगळे वैशिष्ठ आहे आणि त्या भावानी दर्शवलेल्या गोष्टींसाठी त्या त्या भावाचा विचार करावा लागतो. पत्रिका बघताना आपले logic पावरावे लागते . एकदा आपल्याला प्रत्येक स्थान काय देते हे समजले कि पाया भक्कम होतो आणि मग प्रश्न सोडवताना बरोबर त्याच स्थानाचा आणि त्या स्थानाने दर्शवलेल्या गोष्टींचा विचार केला जातो. जसे ७ व्या स्थानाचे म्हणजे विवाह स्थानाचे भाग्यास्थान ३रे स्थान आहे. त्यामुळे विवाहसौख्य किंवा वैवाहिक आयुष्याबद्दल प्रश्न आला आणि ३र्या स्थानात पापग्रह ठाण मांडून बसले असतील तर ज्योतिषी काय समजायचे ते समजतो. 

असंख्य गोष्टींचा अभ्यास, अनेक नियम, ग्रहांची स्थिती ,महादशा  आणि इतर अनेक गोष्टींचा विचार करून ज्योतिषी एखादा निष्कर्षा पर्यंत येवू शकतो . प्रश्नकर्त्याला नेहमीच उत्तराची घाई असते . वरील विवेचनावरून हा अभ्यास किती सखोल आहे ह्याची झलक पाहायला मिळाली असेल .  ज्योतिषाकडून एखाद्या प्रश्नासंबंधी मार्गदर्शन घेताना कारण नसताना घोड्यावर बसून जावू नका , त्याला त्याचा वेळ घेवू द्या , अभ्यास करूदेत नाहीतर अपुर्या अभ्यासामुळे आणि तुम्ही केलेल्या लगीन घाईमुळे उत्तर नक्कीच चुकू शकते ..मग ज्योतिषाच्या नावाने बोंबलायला आपण मोकळे ..तसे होवू नये म्हणून आपणही काळजी घेतली पाहिजे. कारण त्याच्या उत्तरावर पुढचे बरेच काही अवलंबून असते . इथे पी हळद हो गोरी हा नियम लागू पडत नाही. विशेष करून लग्नाच्या पत्रिका पाहताना अनेक गोष्टींचा विचार करायला लागतो . अगदी प्रेमविवाह असेल तरी जोडप्याने ज्योतिष मार्गदर्शन घ्यावे असे आजकालची परिस्थिती पाहून वाटते .

लग्न ह्या विषयावरील लेखात त्या सर्व गोष्टी आपण पाहूच. 

चलातर मग आपापल्या पत्रिकेतून स्थानाचा अभ्यास करण्यास सुरवात करुया . पुढील लेखात पत्रिकेतील ग्रह आणि त्यांच्या योगां बद्दल जाणून घेवूया.

अस्मिता

लेख आवडल्यास अभिप्राय जरूर लिहा 

antarnad18@gmail.com

आयुष्याचा लेखाजोखा

|| श्री स्वामी समर्थ ||

श्री गणेशाय नमः

लेख क्र. 1.

ज्योतिष शास्त्राची व्याप्ती आणि आवाका प्रचंड मोठा आहे. जितके शिकावे तितके कमी आहे . एखाद्या माणसाला हे शास्त्र शिकण्यास त्याचा जन्मही अपुरा पडेल इतके अथांग महासागरासारखे हे शास्त्र आणि त्याचे असंख्य अभ्यासक आहेत. संपूर्ण जगभरात ह्या शास्त्रात प्रत्येक क्षणी काहीना काही नवीन संशोधन होत असते . ह्या शास्त्रास माता पार्वतीचा शाप आहे म्हणून ह्या शास्त्रास शापित शास्त्रही म्हंटले जाते. 

ज्योतिष शास्त्रा बद्दल कुतूहल नाही असा माणूसच विरळा. आपले आयुष्य हे सुख दुक्ख , विवंचना , आनंद ह्या सर्वांनी भरलेले आहे. अनेक  चांगल्या वाईट घटना आयुष्यात घडतच असतात. अनेक गोष्टीनी आपण त्रस्त होतो मार्ग मिळत नाही मग अश्यावेळी आपण ज्योतिष महाशयांच्या घराच्या पायर्या चढतो . हेतू हाच कि मार्गदर्शन मिळावे. 

मंडळी, ज्योतिष हे आपल्या आयुष्यात वाटाड्याचे काम करत असते . ह्या शास्त्रानुसार मिळालेले बहुमूल्य मार्गदर्शन आपल्याला वाट दाखवत असते. अंधारातून प्रकाशाकडे नेत असते. आपली अडखळत चालणारी आयुष्याची गाडी आपल्या ज्ञानाने ,मार्गदर्शनाने मार्गस्थ करणाऱ्या ज्योतिषाचे मानधन देण्यास मात्र आपण कुरबुर करतो . नेमका त्याच वेळी आपण संकुचित राहतो . देवाकडून घेताना आपण दुप्पट ,पाचपट घेतो . आपण कधीही देवा आता मजला पुरे, अधिक नको मी समाधानी आहे असे म्हणत नाही . घेताना हजार हातानी घेतो पण देताना संकुचित वृत्ती. देवानेही आपल्याला देताना हात आखडता घेतला तर ? असो.

आपल्यापैकी प्रत्येकालाच कुंडलीची प्राथमिक ओळख आहे. कुंडली म्हणजे काय तर तुमचा स्वतःचा जणू आरसा . माझे गुरु श्री वसंतराव गोगटे नेहमी म्हणत असत अग पत्रिका म्हणजे XRAY Machine असते . एखाद्या उत्तम जाणकाराच्या हातात तुमची पत्रिका आली कि त्याला आरपार सर्व दिसते , समजते पण प्रत्येकाच्या पत्रिकेवर किती, काय आणि कसे भाष्य करायचे ते त्या ज्योतिषावर अवलंबून असते. असो .आपण जन्माला आलो त्यावेळी आकाशात असणारी ग्रहस्थिती म्हणजे तुमची स्वतःची कुंडली. जी एकदाच लिहिली जाते, त्यात बदल होत नसतो . आपण आपले प्रारब्ध जन्माला घेवून येतो. आपले पूर्वसंचीत आपले ह्या जन्मात फळते मग ते चांगले वाईट काहीही असो. अर्थात ह्या जन्मात आपल्या हाती असते ते म्हणजे उत्तम कर्म करत राहणे आणि काही भोग असतील तर ते ह्याच जन्मी भोगूनच संपवून टाकणे .

तर सांगायचे असे, कि आपली पत्रिका काय सांगते ह्याचा खोलात नाही पण जुजबी अभ्यास प्रत्येकाने जरूर करावा. प्रत्येकाला आपली पत्रिका अंशतः तरी माहिती असलीच पाहिजे. ह्यामुळे आपले प्रश्न कमी होतील, आपल्या आयुष्यातील अनेक घटनांचे मार्गदर्शन आणि क्रम ह्याचे अवलोकन आपल्याला होईल आणि प्रश्न हि कमी होतील. काही उदाहरणे पाहू , जसे आपल्या आयुष्यात पैसा येतो पण टिकत नाही हे समजले तर तसे का होतेय ? बरेच वय उलटून गेले तरी आपला विवाह होत नाही ,असे का? मग तो होणार का ? आणि होणार तर त्याचा योग्य कालावधी काय असेल ? बरेचदा संतती सुख प्राप्त होत नाही ,अश्यावेळी भारतीय समाजात बहुतांश वेळी स्त्रीवर त्याचे खापर फोडले जाते ,पण सत्य काही वेगळेही असू शकते . एखाद्या मुलाचे अभ्यासात लक्ष्य नसते पण त्याचवेळी एखाद्या कलेत तो नैपुण्य मिळवत असेल आणि पुढे तो त्या कलेतून अर्थार्जनही करू शकेल पण पालक नेमके ह्याच गोष्टीकडे दुर्लक्ष करतात आणि मुलाचे नुकसान होते . एखाद्या मुलाला वाईट संगतीमुळे व्यसने लागतात आणि मग गोष्टी हाताबाहेर गेल्या कि मग अश्यावेळी ज्योतिषी तरी काय सांगणार ? त्यापेक्षा वेळेच्या आधी मुलाची पत्रिका माहित असेल तर पालक अपत्यावर लक्ष्य ठेवून घडणाऱ्या घटनांना काही अंशी करी लगाम घालू शकतील. तर अश्या असंख्य गोष्टी माहिती असण्यासाठी आपली पत्रिका आपल्याला माहित असावी .आपल्या पत्रिकेतील ग्रह आणि योग पाहूया पुढील लेखात ...

ज्योतिष शास्त्र आणि ज्योतिषी म्हणजे काही जादूची कांडी नाही कि क्षणात ते तुमचे आयुष्य बदलतील . मुळात हे शास्त्र मार्गदर्शक म्हणून वापरायचे आहे. काही जणांचा ह्या शास्त्रावर अजिबात विश्वास नसतो , तर काही ह्यात नको तितके भावनिक रीत्या वाहवत जातात. तर काही योग्य मार्गदर्शन घेतात त्यात आपल्या उपासनेची भर घालतात आणि आपले आयुष्य आनंदी करतात . ह्या अनुषंगाने आज इथे एक गोष्ट सांगावीशी वाटते. 

एकदा एक स्त्री साईबाबांच्या दर्शनाला गेली तेव्हा त्यांनी तिला तिच्या मुलासंबंधी विचारपूस केली. त्यावर डोळ्याला पदर लावून ती म्हणाली एका ज्योतिषाने मुलाची पत्रिका पाहून भाकीत केले आहे कि ह्यावर्षी ग्रहमान चांगले नाही आणि म्हणून तो परीक्षेला बसलाच नाही . त्यावर साईबाबा स्मित हास्य करत म्हणाले हि उदी घे त्याला लाव आणि सांग खुशाल परीक्षेला बस. आश्चर्य म्हणजे मुलगा परीक्षेला बसला आणि अपेक्षेपेक्षा जास्तीच मार्क मिळवून पास झाला. अध्यात्म , आपले गुरु आपले आयुष्य बदलवू शकतात ह्याचे हे उत्तम उदाहरण आहे. ह्यावर अनेक तर्क वितर्क आहेत. असो . 

मंडळी ,ज्योतिष संपते तिथे अध्यात्म सुरु होते आणि अध्यात्मात गेलेल्या लोकांनी दोन्ही दगडांवर पाय ठेवू नये. संपूर्ण विश्वास आपल्या गुरूंवर ठेवावा मग जे होईल ते त्यांच्या इच्छेने आणि कृपेने . ज्योतिष पाहणार्यानीही ह्या शास्त्राचे मार्गदर्शन जरूर घ्यावे पण त्याबरोबर त्यास आपल्या उत्तम कर्माची जोडही द्यावी. एखाद्या ज्योतिषाने सांगितले कि हे वर्ष तुला चांगले आहे ,ह्याचा अर्थ अभ्यासच करायचा नाही असे नाही ,तर उलट जास्ती अभ्यास करून चांगल्या ग्रहस्थितीचा उत्तम महाविद्यालयात प्रवेश घेण्यासाठी उपयोग करून घ्यायचा असा अर्थ अभिप्रेत आहे.

पुढील लेखातून कुंडलीतील स्थाने , ग्रहस्थिती , महादशा ह्यांचा अभ्यास आपण करणार आहोत जेणेकरून प्रत्येकाला आपली पत्रिका काही अंशी तरी समजेल. 

अस्मिता

लेख आवडल्यास अभिप्राय जरूर कळवा .

antarnad18@gmail.com

चंद्रमा मनसो जातः

||श्री स्वामी समर्थ ||

मनाचा कारक चंद्र 

आज नुसते गुगल सर्च केले तर आपले मन स्थिर कसे राहिल , चिंतन मनन किती गरजेचे आहे, मनाचा समतोल राखणे कसे आवश्यक आहे , ह्या आणि अश्या अनेक विषयावर बरीच माहिती वाचण्यास मिळते. ह्यासर्व गोष्टींचा आपल्याला नक्कीच फायदा होतो पण अंशतः. कुठलीही  अन्य व्यक्ती तुमचे मन संतुलित करू शकत नाही . मग हे कुणी करायचे असते तर तुम्ही स्वतःच . 

मन हे उदबत्तीच्या धुरासारखे सतत सैरभैर होत असते ,चंचल असते. मनाचा कारक चंद्रमा ..चंद्रमा मनसो जात: .मन स्वतःच्या काबूत असणे हे अवघड आहे परंतु अशक्य नाही . आपल्या आयुष्याचा संपूर्ण लगाम आपल्याच तर हातात आहे . 

चंद्र मनाचा कारक . मनाचे सौंदर्य चंद्रावर अवलंबून आहे. मन आणि अंतर्मन ह्यात सतत घालमेल होत असते . भरती ओहोटी सुद्धा चंद्रावरून बघितली जाते . ज्योतिष शास्त्राचा आधार घेता  चंद्र रवी युती हा अमावास्या योग दर्शवते . चंद्र रवी एकमेकांसमोर असतात त्यास पौर्णिमा म्हंटले जाते. चंद्ररवी युती हि ६ ८ १२ मध्ये असू नये. चंद्रासोबत जर हर्शल , शनी , राहू , केतू , बुध ह्यापैकी एखाद्या ग्रहाची युती असेल तर चंद्र बिघडतो आणि त्याची फळे म्हणजे मनाची अस्थिरता , वैफल्य ,नकारात्मक विचार ह्या गोष्टी दर्शवते . चंद्र नेपचून शुभयोगात व्यक्ती अध्यात्मिक ,गूढ विद्येची अभ्यासक आणि दृष्टी असते. चंद्र हर्शल युतीत आकस्मित मनाचा तोल जावून अचानक संतापणे ह्या गोष्टी अनुभवयास मिळतात. 

मन थार्यावर असले , शांत असले तर संपूर्ण शरीरही स्वस्थ्य राहते. अत्यंत बिघडलेला चंद्र मनाची असंतुलित अवस्था दर्शवतो तसेच अश्या व्यक्ती अमावस्या पोर्णिमा च्या आसपास सैरभैर होताना दिसतात . अर्थात ह्या सोबत चंद्र दुषित होण्याची अन्य कारणेही असू शकतात . अशांत मनामुळे वैफल्य , मानसिक आजार निर्माण होतात जे दिसत नाहीत . काही व्यक्ती कधी शांतच नसतात सतत hyper उद्विग्न झालेल्या असतात .मनाचा समतोल ढळला तर माणूस व्यसनाकडेही झुकू शकतो पुन्हा इथे नमूद करावयासे वाटते कि ह्यास अन्य ग्रहस्थिती सुद्धा कारणीभूत असते . प्रत्येक वेळी चंद्र बिघडला तर माणूस व्यसनी असेलच असे नाही .प्रत्येक वेळी परीस्थितीही कारणीभूत असते . घरात आपले वडील रोज घरी दारू पिऊन आईला मारतात ,धिंगाणा घालतात ह्याचा परिणाम घरातील चिमुकल्या जीवांवर नाही झाला तरच नवल.अश्यावेळी लहानपणापासून पाहिलेल्या गोष्टींचा इतका खोलवर परिणाम असतो कि ह्या मुलांचेसंगोपन करताना , भविष्य घडवताना विशेष काळजी घ्यावी लागते .

एखाद्यावेळी चंद्र फारच बिघडला असेल तर मग अनेक मानसिक आजार निर्माण होतात आणि मग अश्यावेळी मानसोपचार तज्ञांची गरज भासू शकते. 

मन आजारी असेल तर शरीरही आजारी पडते. काही व्यक्तींचा चंद्र इतका बिघडलेला असतो अश्यावेळी ह्या व्यक्ती आपल्यासमोर गप्पा मारत बसल्या असल्या तरी त्यांचे लक्ष्य भलतीकडेच म्हणजे मन सैरभैर झालेलं असते आणि त्यांच्या चेहऱ्यावरूनच ते आपल्याला समजते आणि आपण नकळत विचारतो “ लक्ष्य कुठे आहे ?”

 आपल्याला ह्या सर्व गोष्टीतून मार्ग नक्कीच काढता येतो . उपासना ह्यातून आपल्याला बाहेर काढते. रोज सकाळी लवकर उठून आपल्या दिनक्रमास सुरवात करण्याआधी जर नियमित उपासना केली तर आपले मन हळू हळू एकाग्र होण्यास मदत होते. सर्व गोष्टी लगेच होणार नाहीत पण संयम आणि विश्वास ह्या दोन शस्त्रांनी आपण मनाची लढाई जिंकू शकतो हे नक्की . मी मनाने कमकुवत आहे आणि मला खंबीर व्हायचे आहे हे सर्वप्रथम आपल्या मानाने स्वीकारले पाहिजे . तसे झाले तर आणि तरच केलेले उपाय फळास येतील. आपण स्वतःचाच अभ्यास केला पाहिजे . नक्की कधी ,कुठल्या परिस्थितीत किंवा कुठल्या गोष्टींमुळे  मला राग येतो ? किती वेळ राग टिकतो ? मी रागावतो आणि लग्गेच शांत होतो कि मी माझ्या रागावर अजिबात संयम मिळवू शकत नाही. मग त्या काळात मी कसा वागतो ? मनात कल्पविकल्प येतात का? रागाच्या भरात माझे सर्व शरीर कापत असते का ? मी उगीचच एकटाच शून्यात पाहत बसतो का? मनात कुढत बसतो का? मी व्यक्त होवू शकत नाही का ?एखादी गोष्टी माझ्या मानाविरुद्ध झाली कि मला संताप अनावर होतो कि मी सदैव चिडलेलाच असतो ? ह्या आणि अश्या  अनेक प्रश्नांची उत्तरे आपण स्वतःच अभ्यासायला सुरवात करावी. काही व्यक्तींचा चेहराच इतका गूढ असतो कि त्यांच्या मनात काय चालू आहे ह्याचा थांगपत्ताही कधीच लागत नाही. 

विशेष करून लहान मुलांना अगदी लहानपणापासून सकाळ संध्याकाळ देवासमोर दिवा लावला कि मनाचे श्लोक , रामरक्षा , शुभंकरोती ह्या गोष्टी आवर्जून शिकवल्याच पाहिजे त्यामुळे त्यांना देवाचीही गोडी तर लागतेच व मनाची बैठक तयार होते .आत्मविश्वास निर्माण होतो आणि मनाची एकाग्रता होवून अभ्यासातही प्रगती होते. काही मुले भयंकर हट्टी असतात, जरा त्यांच्या मनाविरुद्ध झाले कि घर डोक्यावर घेणे, डोके जमिनीवर आपटून घेणे , घरातून निघूनच जाणे ,अनेक उपद्व्याप करतात आणि मग त्यांना आवर घालता घालता शेवटी घरातील मंडळी त्यांच्या मनासारखे वागू लागतात जेणेकरून मूळ रडायचे थांबेल पण हा तात्पुरता उपाय झाला. आपण रडलो कि आपल्या मनासारखे होते हे मुलास समजते आणि मग ते निगरगट्ट होते .सर्व घरास वेठीस धरते किंवा आपल्या मनासारखे वागण्यास प्रत्येकाला भाग पाडते .अश्या गोष्टीना सुरवातीपासूनच आळा घातला पाहिजे .ओमकार आणि गायत्री मंत्र मुलांना लहानपणापासून शिकवला पाहिजे.

आपले कुलदैवत , कुलस्वामिनी , इष्ट दैवत ह्यापैकी कुठल्याही एकाचा जप करत असाल म्हणजे कराच तर त्यात सातत्य ठेवा . प्रत्येक चांगल्या गोष्टींसाठी आपल्या सत्कार्मांची , निष्ठेची आणि सातत्त्याची आहुती द्यावी लागते तरच त्याची फळे चाखावयास मिळतात . आपण जसे कपडे बदलतो तसे  देवही बदलतो . आज काय ह्याने सांगितले म्हणून हे केले मग उद्या दुसर्याने काही भलतेच सुचवले मग ते केले असे न करता आपल्याला आवडणाऱ्या देवतेची किंवा आपली पत्रिका उत्तम जाणकार ज्योतिषास दाखवून( अर्थात प्रथम त्याचे मानधन देवून ) योग्य मार्गदर्शन घ्यावे , किंवा सर्वात उत्तम आपल्या इष्टदेवतेचा जप करावा . पण जो कराल त्यात सतत बदल नको. अत्यंत निष्ठेने , एकाग्र चित्ताने ,आणि सर्वात मुख्य म्हणजे समर्पणाची भावना ठेवून करावा. खात्रीने सांगते ह्या सारखा उपाय नाही .मुहूर्त पाहून जपास प्रारंभ होतो पण काही दिवसांनी पुन्हा येरे माझ्या मागल्या कारण संयम नाही . रिझल्ट लग्गेच हवा असतो आणि त्यासाठी आवश्यक असणारा संयम मात्र अजिबात नसतो. 

कमकुवत चंद्र चांचल्य देतो आणि मनाची अवस्था कमकुवत करतो . अश्या व्यक्तींमध्ये मोठ्या प्रमाणत नैराश्य ,संभ्रमावस्था आणि त्या अनुषंगाने होणारे मानसिक विकार होतात . त्यांना खर्या आयुष्याला सामोरे जावून लढायची ताकद नसते आणि मग अश्यातच व्यसनाच्या आहारी जावून आपल्याच कोशात धुंद राहणे ,आत्महत्या करणे प्रसंगी दुसर्याचाही जीव घेणे ह्या टोकाच्या गोष्टी होवू शकतात . 

आपल्या मनावर जर ताबा मिळवायचा असेल तर तो स्वतःला आणि त्यासाठी साधनेची तपश्चर्येची , निश्चयाची आणि दुर्दम्य इच्छा शक्तीची गरज आहे जी तुम्हाला तुमची उपासना देवू शकते. ज्या देवतेचा जप करता तीच तुमची नैया पार करू शकते .

प्रत्येक गोष्ट सहजप्राप्त होत नाही पण मला ह्यातून बाहेर पडायचेच आहे हा निश्चय आणि अर्थात कुटुंबाचा पाठींबा तुमचे आयुष्य नक्कीच फुलवू शकते.. ह्या सर्वच उच्चाबिंदू म्हणजे ध्यान धारणा . ध्यानाने मन एकचित्त होते, स्थिर राहते  . सुरवातील जमत नाही अगदी २ मिनिटे सुद्धा आपण बसू शकत नाही . पण हळूहळू हे करायचेच हे एकदा मनी ठरवले कि मग सर्व अपोआप होवू लागते . सुरवातीला मनात खळबळ निर्माण होते . असंख्य विचारांची भाऊगर्दी होते आणि मन सैरभैर होते . कपाळावर असंख्य आठ्या घेवून नकोच ते असे सुरवातीला होते अगदी  बसलो कधी आणि उठलो कधी हे समजतच नाही . पण थोडा धीर धरला तर आयुष्यातल्या खर्या आनंदाला आपण मुकणार नाही हे नक्की. नियमित केलेला सराव आपल्याला मन शांत होण्यास मदत करते . काही दिवसांनी मग ध्यानाचीही गोडी लागायला लागते आणि मग हळूहळू त्याचा वेळ वाढू लागतो आपल्याही नकळत . आपण केलेल्या उपासना , ध्यानधारणा ह्याचा खचितच उल्लेख करू नये त्याने आपल्या साधनेत व्यत्यय येतात , त्यात खंड पडतो आणि आपल्याही नकळत अहंकार फुलतो. बाह्य जगापेक्षा आपल्या आतील जग हे कितीतरी जास्त पटीने सुंदर आहे ह्याची ह्याच देही ह्याच डोळा प्रचीती आपल्याला ध्यानातच येते. 

ध्यानामुळे सहज समाधी अवस्थाही प्राप्त होते आणि मग आपण ह्या विश्वाचाच एक भाग आहोत वेगळे काही उरतच अशी मनाची सहज अवस्था प्राप्त होते . 

अशक्य असे काहीही नसते ..केल्याने होत आहे रे आधी केलेची पाहिजे.

अस्मिता

लेख आवडल्यास अभिप्राय जरूर लिहा 

Antarnad18@gmail.com