सकारात्मकतेचे प्रभावी अस्त्र – सततचा बदल – Kaizen

 || श्री स्वामी समर्थ ||

रोजचे आयुष्य तेचतेच असते ,जसे रोज तेच चेहरे, रस्ते , जेवण , त्याच वर्तमानपत्रातील बातम्या , तीच ट्रेन बस अगदी सगळे रुटीन सारखे . कधी तरी त्याचा कंटाळा येतो आणि मग आपण बोर होतो . प्रत्येक वेळी आपण हवापालट म्हणून किंवा सुट्टीसाठी बाहेर जाऊ शकत नाही . पण मग हा तोचतोच पणा घालवायला करायचे तरी काय ? अश्यावेळी प्रत्येक्ष निसर्गच आपल्याला मदत करतो . जापनीज concept “ kaizen “ ह्या दृष्टीने अभ्यासण्या सारखा आहे. Kaizen हा जापनीज शब्द असून त्याचा अर्थ “ Continuous Improvement “ असा आहे. ह्याला “ Change for the Betterment “ असेही म्हंटले जाते .Kai म्हणजे “ Change ” आणि Zen म्हणजे “  Good “. 

जीवनातील रोजच्या गोष्टीत लहानसहान बदल करून आपण जीवन अधिक चांगले कसे करू शकतो हे . घरातील फर्निचर च्या रचनेत बदल करून बघा तेच घर वेगळे वाटेल. घराचे पडदे , स्वयपाक घरातील नेहमीच्या वस्तू उपकरणे ह्यांचा जागा किंवा त्यात बदल केलात तर काहीतरी वेगळेपण जाणवते . 

आजकाल मोठमोठ्या कंपन्या मध्ये  जापनीज “ Kaizen “ पद्धतीचा वापर केलेला दिसतो. एखादा रिपोर्ट किंवा अनालिसिस मध्ये बदल करून तो जास्ती सुस्पष्ट किंवा विस्तृत कसा करता येयील किंवा “ All in one frame “  कसा होयील  ह्याचा विचार सतत करून त्यात बदल करणे म्हणजे “ kaizen “ . आजकालच्या प्रगट युगात kaizen सारख्या टेक्निक आपल्याला एक स्टेप पुढेच नेतात . आहे त्यात मी असा काय करू शकते ज्यामुळे ती गोष्ट लहानश्या बदलाने सुद्धा अधिक चांगले होईल हि प्रेरणा kaizen देत राहते . रोजच्या रुटीन प्रोसेस kaizen मुळे upgrade होताना दिसत आहेत .

आपल्या मुलानाही खाण्यापिण्यात सतत बदल हवा असतो . रोज त्याच नेहमीच्या भाज्या , पराठे .मग आई हे कर आई ते कर चालू होते अनेकदा ह्यातूनच मग बाहेरचे खाणे बदल म्हणून सुद्धा खाल्ले जाते तर कधी गरज म्हणून. शेवटी जिभेचे चोचले कुणाला नाहीत .  खाण्यातील बदल अपेक्षित असतो तसाच पेहराव . ह्यातील बदल सुद्धा आपल्याला ताजातवाना करत असतो . सतत एकच पद्धतीचे कपडे वापरणे त्यापेक्षा त्यात बदल कधी साधे सुती तर कधी साडी , वेस्टर्न असे बदल आपल्याला फ्रेश करतात . वेगवेगळे अलंकार तर सगळ्यांकडेच असतात पण मग घालू आत्ता नको असे करत त्यांना कपाटातून बाहेर यायला पंचांग बघायची जणू वेळ येते . हे सर्व बदल आपल्यात सौंदर्यात दोन गुण जास्ती देतातच पण आनंद सुद्धा देतात .

आहार हा खूप महत्वाचा असतो आणि त्यात प्रत्येकाच्या आवडीही असतात . प्रत्येक कुटुंबाचे स्वास्थ बघून त्या ठरवाव्या लागतात . प्रत्येकाच्या घरात व्यक्तीसापेक्ष असणारे आजार किंवा आवडी लक्ष्यात घेवून त्या घरातील गृहिणीला मेनू ठरवायचा असतो पण त्यातही अनेक बदल करून नाविन्य आणू शकते. घरात नुसती फुले आणून वाज मध्ये ठेवली तरी घरात चैतन्य होते , नेहमीचीच सुगंधी अगरबत्ती त्यामध्ये बदल , परफ्युम , सौंदर्य प्रसाधने , अश्या रोजच्या गोष्टीत आलटून पालटून बदल केला तर तोचतोच पणाचा फील जातो. 

एखाद्या चालू प्रोसेस मध्ये बदल घडवून तीच प्रोसेस कमी वेळात अधिक चांगला परिणाम कसा देयील हे “ kaizen “ मुळे शक्य होते आणि हाच त्याचा उद्देश सुद्धा आहे. अनेक मोठ्या कंपनींची HR ह्याचा उपयोग करताना दिसतात . अनेक प्रगतशील देश ह्याचा उपयोग करून सातत्याने नवीन संकल्पना राबवत आहे . 

सतत बदलणे हा निसर्गाचा गुण आहे आणि तो आपल्या सर्वानाही लागू आहेच कि . आपला एकच मूड संपूर्ण दिवस सुद्धा नसतो . त्याचप्रमाणे एकाच सुरातील आयुष्य जगण्यातील मजा घालवते आणि लय सूर सुद्धा . “ kaizen “ ह्या सर्वांसाठी उपयुक्त असा उपाय आहेच. तसेच सतत बदल करणे म्हणजे मेंदूला खाद्य म्हणून अनेक आजार सुद्धा दूर राहतात . आता काय बदल करायच्या ह्या चिंतन प्रक्रियेत आपणही गुंतून राहतो. 

तेच आयुष्य नवीन भासते , मरगळ निघून जाते आणि आपण पुन्हा एकदा नव्याने जगू लागतो .

“ Kaizen ”  सारख्या संकल्पना आपल्या आयुष्याला निश्चित वेगळेपणा देणाऱ्या आहेत , आयुष्य सुखकर करणाऱ्या आहेत  .  kaizen सारख्या concept आपले आयुष्य बेटर करतील नाही का? करून बघा . 

2023 तुम्हा सर्वांचे आयुष्य एका वेगळ्याच उंचीवर नेणारे असणारच आहे. प्रत्येकाच्या आयुष्यात सुख समृद्धी येऊदे. प्रयत्नांचा वेग वाढवून यशश्री खेचून आणायची आहे . आपल्या सोबत इतरानाही आनंद द्यायचा आहे .

संकलन : सौ. अस्मिता दीक्षित 

संपर्क    : 8104639230